Carillonowe dziedzictwo Gdańska
- Dźwięki naszych carillonów od niemal 500 lat towarzyszą mieszkankom i mieszkańcom w najważniejszych momentach życia miasta. To one, jako jedyne takie w Polsce czynią Gdańsk jeszcze bardziej wyjątkowym. Pielęgnując to dziedzictwo, wraz z Muzeum Gdańska od 2019 roku angażujemy wybitnych polskich kompozytorów, którzy komponują dla miasta utwory na ten instrument. Dzieła powstały już m.in. z okazji wpisu carillonowej muzyki w Gdańsku na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, z okazji 40-lecia Porozumień Sierpniowych czy 80.rocznicy wybuchu II Wojny Światowej. U ubiegłym roku swoją premierę miał utwór z przesłaniem pokoju dla Ukrainy. W tym roku do tej listy dołączają kolejne dwie kompozycje. Serdecznie zachęcam do wysłuchania ich prapremierowych wykonań - mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
Gdańsk Press Photo 2023. Anna Rezulak z Grand Prix, wśród laureatów nasi fotoreporterzy
Nowe kompozycje carillonowe
„Memento” autorstwa Krzysztofa Meyera dedykowane jest Lechowi Wałęsie z okazji jego 80. urodzin, zaś „Dzwony św. Katarzyny” Marty Ptaszyńskiej, poświęcone jest świętującemu 700-lecie Wilnu w roku 25-lecia partnerstwa naszych miast. Oba utwory zostały zamówione przez miasto i Muzeum Gdańska.
Krzysztof Meyer skomponował „Memento” na carillon Ratusza Głównego Miasta i jego prapremiery będzie można wysłuchać w sobotę, 9 września, o godz. 12.00 spacerując w okolicach Drogi Królewskiej. Kompozycja Marty Ptaszyńskiej „Dzwony św. Katarzyny” napisana została z myślą o instrumencie na wieży kościoła św. Katarzyny, a jej prawykonanie zaplanowano na godz. 15.00. Wstępem do każdego z koncertów będzie rozmowa z kompozytorami i carillonistką oraz zaproszonymi gośćmi, którą poprowadzi red. Jacek Hawryluk.
Zamówienia utworów na carillon
Program zamówień kompozytorskich na gdańskie carillony rozpoczął się w 2019 roku. Dotychczas powstało dziewięć utworów:
2019: Aleksander Nowak „Trzy wezwania” z okazji 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej
2020: Paweł Mykietyn „Stop” utwór z okazji 40-lecia Porozumień Sierpniowych / Elżbieta Sikora „Running North” kompozycja z okazji 50-lecia Muzeum Gdańska
2021: Agata Zubel „Pamięć z brązu”i Zygmunt Krauze „Hejnał” - utwory z okazji wpisu carillonowej muzyki w Gdańsku na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego
2022: Dariusz Przybylski „Wizje” utwór z okazji 425 lat istnienia Biblioteki Gdańskiej / Hanna Kulenta „Cristal en Cristal” („Kryształ w krysztale”) kompozycja z przesłaniem pokoju dla Ukrainy.
2023: Krzysztof Meyer „Memento” utwór dedykowany Lechowi Wałęsie z okazji jego 80. urodzin / Marta Ptaszyńska „Dzwony św. Katarzyny”, kompozycja poświęcona Wilnu jest świętującemu 700-lecie w roku 25-lecia partnerstwa naszych miast
W 2021 roku nakładem wytwórni Anaklasis ukazała się płyta „Contemporary Carillon”, na której zarejestrowano pięć kompozycji powstałych w latach 2019-2021. W 2024 roku planowane wydanie kolejnego albumu zawierającego zamówienia kompozytorskie na carillon z lat 2022-2024.
Partnerem wydarzenia jest spółka wodociągowa GIWK. Wydawcą materiałów nutowych jest Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Carillonowa muzyka w Gdańsku wpisana jest na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Prawykonania utworów na gdańskich carillonach
„Memento” / Krzysztof Meyer
Kiedy: 9 września 2023 (sobota), godz. 12.00
Gdzie: okolice Ratusza Głównego Miasta / Długi Targ
„Dzwony św. Katarzyny” / Marta Ptaszyńska
Kiedy: 9 września 2023 (sobota), godz. 15.00
Gdzie: ogród kościoła św. Katarzyny w Gdańsku
Wstępem do każdego z koncertów będzie rozmowa z kompozytorami i carillonistką oraz zaproszonymi gośćmi, którą poprowadzi red. Jacek Hawryluk.
Biogramy artystów:
Krzysztof Meyer
Kompozytor, pianista, pedagog, autor książek o muzyce. Wieloletni członek Zarządu Głównego oraz prezes Związku Kompozytorów Polskich. Uczeń Stanisława Wiechowicza, Krzysztofa Pendereckiego i Nadii Boulanger. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie (teoria muzyki oraz kompozycja). Wykładowca w macierzystej uczelni, a także w Hochschule für Musik w Kolonii. Uczestnik konkursów kompozytorskich oraz laureat wielu nagród i wyróżnień, m.in. Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów UNESCO w Paryżu czy Grand Prix księcia Pierre’a de Monaco; najmłodszy debiutant w historii Warszawskiej Jesieni. We wczesnych kompozycjach Meyer korzystał ze środków ówczesnej awangardy: sonoryzmu, bruityzmu, aleatoryzmu. W kolejnych latach twórca skierował się ku ładowi formalnemu, równowadze elementów dzieła i tradycyjnemu postrzeganiu piękna brzmienia, składających się na narracyjną formę utworów. Meyer jest autorem wielu artykułów i książek o muzyce, m.in. pierwszej polskiej monografii życia i twórczości Dmitrija Szostakowicza. Uhonorowany m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis.
Marta Ptaszyńska
Kompozytorka i pedagog, jedna z najbardziej znanych postaci polskiej muzyki współczesnej. Absolwentka klas kompozycji oraz teorii muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie oraz klasy perkusji w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu. Kształciła się również w u Nadii Boulanger, Pierre’a Schaeffera oraz Oliviera Messiaena. Studia w zakresie gry na perkusji oraz kompozycji kontynuowała w Stanach Zjednoczonych, tam też rozpoczęła działalność pedagogiczną. W 1998 roku została profesorem Uniwersytetu w Chicago. Jej muzyka jest różnorodna zarówno w wykorzystywanych formach, w brzmieniu oraz warstwie technicznej, odznacza się bogatą fakturą, kolorystyką, dynamiką; zdobycze awangardy zestawiane są z liryzmem, elementy tradycyjne z nowoczesnymi. Laureatka wielu prestiżowych nagród, m.in.: na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu, Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego w Nowym Jorku, Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury, John Simon Guggenheim Memorial Foundation. W 1995 roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2022 roku Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.
Monika Kaźmierczak
Absolwentka gdańskiej Akademii Muzycznej oraz Niderlandzkiej Szkoły Carillonowej w Amersfoort. Stypendystka miasta Gdańska i rządu niderlandzkiego. Naukę gry na carillonie rozpoczęła w 2000 roku podczas kursów u Gerta Oldenbeuvinga organizowanych przez Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. Uczestniczyła w kursach mistrzowskich w Belgii prowadzonych przez Geerta D’hollandera. Od 2001 roku gra na gdańskich carillonach, a od 2018 roku nominalnie piastuje funkcję carillonistki miejskiej. Jest laureatką międzynarodowych konkursów gry na carillonie. Aktywnie koncertuje w Polsce i na świecie. Prezeska Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego w latach 2011–2015 oraz kierowniczka Chóru Mieszczan Gdańskich w latach 2006–2017. Obecnie jest adiunktem Akademii Muzycznej w Gdańsku. Organizatorka m.in. kilku edycji Muzycznego Święta Miasta, Letnich Koncertów Carillonowych i Gdańskiego Festiwalu Carillonowego. W 2021 roku zarejestrowała nominowany do statuetki Fryderyka album „Contemporary Carillon” (Anaklasis). Uhonorowana Nagrodą Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” za rok 2020 oraz odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.
współprac.: Andrzej Gierszewski
