Obszerne zbiory ECS dotyczące okresu stanu wojennego otwiera archiwalium szczególnej wagi – oryginał listy obecności ostatniego posiedzenia Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”, które odbyło się 11-12 grudnia 1981 roku w Gdańsku, dar Lecha Wałęsy.
Ważną grupę stanowią pamiątki z obozów internowania. Ręcznie wyhaftowane koszule więzienne, krzyże modlitewne, makatki bogate w symbolikę religijno-patriotyczną.
Dwie więzienne koszule należące do nieżyjącego już Leszka Piotrowskiego, prawnika i adwokata, który w stanie wojennym za swą działalność w obronie więźniów politycznych został internowany w Katowicach, Strzelcach Opolskich, Uhercach i Rzeszowie-Załężu. Maciej Klich, kolega Leszka Piotrowskiego z obozu w Rzeszowie-Załężu, w książce „Niepokorny. Historia 1976–1989” wspomina, że osobiście przyozdobił koszulę rysunkami i napisami, a pozostali współwięźniowie podpisali się na niej z imienia i nazwiska, uwzględniając przy tym przynależność do struktur Solidarności Dar Anny Piotrowskiej, córki Leszka Piotrowskiego / Zbiory ECS |
Niezwykłym zapisem czasu jest zbiór rysunków prawie 400 męskich, brodatych twarzy – autorem jest gdański artysta Andrzej Trzaska. To portrety współwięźniów obozu internowania w Strzebielinku, w którym artysta spędził w czasie stanu wojennego ponad pół roku.
|
Szczególnie cenne są: zbiór poczty podziemnej drukowanej w obozach internowania – w niewielkich nakładach i prymitywnych warunkach, powielacz nieżyjącego już Janusza Krupskiego, nadajnik Radia Solidarność czy wykonany z chleba różaniec internowanego w Zakładzie Karnym w Potulicach.
|
Godne wspomnienia są cenne kolekcje organizacji zachodnich wspierających Solidarność – Solidarité France-Pologne czy Solidaritet Norge-Polen. Z Wielkiej Brytanii pochodzi korespondencja ze społecznością angielską rodzin osób internowanych w Polsce, a z Włoch – przekazany przez prof. Guido Vanniniego z Uniwersytetu Florenckiego – oficjalny list sygnowany przez 326 profesorów różnych włoskich uniwersytetów z żądaniem uwolnienia z internowania: Władysława Bartoszewskiego, Bronisława Geremka i Karola Modzelewskiego.
Oddano hołd ofiarom stanu wojennego w Polsce. WIDEO i ZDJĘCIA
Duże znaczenie ma materiał z agencji Reuters, składający się m.in. z kompletu reporterskich teleksów traktujących o sytuacji w Polsce w pierwszych dniach stanu wojennego.
W archiwum ECS znajduje się także wyjątkowy zbiór fotografii liczący ponad 70 tys. egzemplarzy. Na szczególną uwagę zasługują autorskie kolekcje gdańskich artystów fotografików, w tym Stanisława Składanowskiego i Janusza Bałandy Rydzewskiego, przedstawiające w unikatowych artystycznych ujęciach historię narodzin Solidarności, jej działalność i trudny czas stanu wojennego.
Zbiory archiwalno-muzealne ECS dotyczą głównie historii ruchu społecznego Solidarność i antykomunistycznej opozycji demokratycznej (1970–1989). W większości to darowizny osób prywatnych. Część zbiorów prezentowana jest na wystawie stałej ECS, inne przechowywane są w archiwum, służąc m.in. naukowcom. Zachęcamy do odwiedzin online w archiwum: ecs.gda.pl.
Autorka: Monika Krzencessa-Ropiak, kierownik Działu Archiwum i Organizacji Wystaw ECS
Papierowa amunicjaNawet do 10 lat więzienia groziło temu, kto w stanie wojennym rozpowszechniał wiadomości poza oficjalnym obiegiem. Mimo to już w pierwszych tygodniach po 13 grudnia zaczęła się ukazywać prasa podziemna. To była poważna amunicja przeciw propagandzie władzy, która siała ferment i odbierała nadzieję, m.in. rozpowszechniając plotki, jak ta, że Tadeusz Mazowiecki zmarł w ośrodku internowania.
|
Pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców 43 znicze dla ofiar Grudnia '70
Władze miasta zapaliły znicze na grobach 14 ofiar zbrodni Grudnia 1970
Grudzień 1970. Co tak naprawdę wtedy wydarzyło się na ulicach Gdańska
Teksty i zdjęcia pochodzą z gazety jubileuszowej „GDAŃSK PAMIĘTA”, wydanej przez ECS w grudniu 2021 r.
|