Fundacja Abegga (Abeggsche Stiftung für Arbeiterwohnungen zu Danzig; Fundacja Abegga na rzecz Mieszkań Pracowniczych w Gdańsku) została założona na rzecz budowy i utrzymania tanich domów dla robotników i uboższych urzędników.
Na ten cel 64 500 marek przekazał w swoim testamencie Heinrich Burkhard Abegg (3 X 1791 Heidelberg – 21 IV 1868 Wiesbaden), bogaty kupiec, radny Gdańska.
Zamysł Heinricha Burkharda Abegga wsparli później jego spadkobiercy z najbliższej rodziny.
W kwietniu 1871 r., po wykupieniu terenu, wybudowano pierwszy dom na Dolnym Mieście, przy Feldweg (ul. Polna, od 1876 od nazwiska fundatora Abegg-Gasse, obecnie ul. Dobra).
30 maja 1890 r. nieopodal, przy Hühnerberg (Kurza Góra, obecnie ul. Kurza), otwarto łaźnię publiczną.
Do 1913 r. wybudowano 306 domów jedno- i wielorodzinnych, z 532 mieszkaniami jedno- i dwupokojowymi z kuchnią i ubikacją, w których mieszkało około 2500 osób. Domy, pozbawione ozdób, miały dwie kondygnacje (oraz strych i piwnicę) i mały ogródek.
Większe osiedla powstały:
- w latach 1871–1875 na Dolnym Mieście (22 domy, 84 mieszkania)
- 1889–1894 w Nowym Porcie przy Wilhelmstraße (ul. Wolności; 56 domów, 63 mieszkania)
- także we Wrzeszczu: w latach 1895–1900 w rejonie Eigenhausstraße (ul. Własna Strzecha; 151 domów i 218 mieszkań), 1897–1906 w rejonie obecnej al. Grunwaldzkiej – przy Lichtstraße (ul. Kolejarzy), Petschowstraße (w 1945 ul. Stanisława Dubois, od 1946 ul. Miedziana), Piwkostraße (ul. Syrokomli; Heinrich Piwko), Pfefferstraße (w 1945 ul. Czerwonego Sztandaru, od 1946 ul. Gomulickiego), Hennigsstraße (w 1945 ul. Barlickiego, od 1946 ul. Ceglana), Linzstraße (ul. Wincentego Pola), Ernsthausenstraße (ul. Czarna): 65 domów, 129 mieszkań), 1906–1907 przy Brösener Weg (ul. Chrobrego 42A–46B), na działce nabytej w 1905 (pięć domów, dwanaście mieszkań; obecnie istnieją trzy domy: nr 16, 26–28 oraz 34–36).
Domy, które należały do najtańszych w Gdańsku, można było kupić na dogodnych warunkach (system rat, kredytów hipotecznych).
Fundacja Abegga wprowadziła zakaz picia w domach alkoholu. Jej wysłannicy sprawdzali stan utrzymania porządku w mieszkaniach.
Oprócz tego organizacja budowała przedszkola, biblioteki, kantyny, tanie kuchnie i domy noclegowe dla bezdomnych. Zajmowała się dożywianiem ubogich zimą. Zakończyła aktywną działalność z chwilą wybuchu I wojny światowej.
Fundacja Abegga tworzyła także biblioteki ludowe (Volksbibliothek). Pierwszą uruchomiła w 1885 r. na specjalnie w tym celu nabytej parceli przy Langgarten 22 (ul. Długie Ogrody).
Zakończyła aktywną działalność z chwilą wybuchu I wojny światowej w 1914 r.
Formalnie rozwiązała się po 1921 r., gdy z powodu inflacji utraciły wartość posiadane kapitały.
źródło: Gedanopedia, internetowa encyklopedia Gdańska
