Urodziła się w Gdańsku w 1647 r.
Była córką, pochodzącego z Amsterdamu, zamożnego kupca Nicolausa Koopmana (1601 – 1672, pochowany w kościele NMP).
Elżbieta Koopman otrzymała staranne wykształcenie, m.in. biegle opanowała języki łaciński i angielski.
W styczniu 1663 r., w półtora roku po śmierci pierwszej żony Jana Heweliusza, wzięła z nim ślub w kościele św. Katarzyny.
Zaślubiny zwyczajowo uczczono w Gdańsku okolicznościową poezją, autorem utworu gratulacyjnego był Joachim Pastorius, przywołujący w nim muzę astronomów Uranie i muzę miłości Wenerę.
Mimo znacznej różnicy wieku - 36 lat - małżeństwo Heweliuszów układało się pomyślnie.
Elżbieta przejęła stery gospodarstwa domowego i należących do męża browarów, służąc mu równocześnie pomocą w obserwacjach astronomicznych.
Jan Heweliusz ocenił ją wysoko: Kobiety są równie zręczne jak mężczyźni, wszystko sprowadza się do zapału i wprawy.
Była szczególnie pomocna mężowi po pożarze w 1679 r., który strawił dobytek i plon jego wieloletniej pracy. Liczący wówczas 68 lat Jan Heweliusz, bez energii i optymizmu żony, nie zdobyłby się na zaczynanie wszystkiego od nowa.
Była matką zmarłego we wczesnym dzieciństwie syna i trzech córek.
Król polski Jan III Sobieski przydzielił Elżbiecie Koopman-Heweliusz fundusze na kontynuowanie badań przerwanych przez śmierć męża.
Jako wdowa opracowała pozostawione przez niego materiały, w których dokonała wielu korekt oraz własnych obliczeń, i wydała dedykowany królowi Janowi III: “Catalogus stellarum fixarum” (Katalog gwiazd stałych, 1687), “Firmamentum Sobiescianum” (Firmament Sobieskiego, 1690) z 56 mapami oraz “Prodromus astronomiae” (Zwiastun Astronomii, 1690), zawierający m.in. pozycje 1564 gwiazd.
Elżbieta Koopman-Heweliusz uchodziła za piękną, pełną wdzięku kobietę, równie cenioną za niezwykłą osobowość i wybitne uzdolnienia.
W 1687 r. sam Edmund Halley (1656-1742) kupował dla niej w Londynie materiał na jedwabną suknię, szytą według najnowszej mody. W późniejszych latach przeszła ospę naturalną, która pozostawiła ślady na jej twarzy.
Została pochowana została w rodzinnym grobowcu w kościele Św. Katarzyny, pod filarem, na którym w 1790 r. umieszczono epitafium Jana Heweliusza.
Po otwarciu grobu w 1986 r. odnaleziono jej trumnę ze znakomicie zachowanym napisem: ELISABETH HEVELKIN GEB. KOOPMAN i datą śmierci. W odróżnieniu od trumny Jana Heweliusza pozostawiono ją bez otwierania. W tym samym grobowcu spoczęła także ich córka Juliana Renata.
Uczony francuski François Arago (1786–1853) napisał:
Pełne czci wspomnienie należy się zawsze pani Heweliuszowej, pierwszej kobiecie, jaką znam, która nie ulękła się wzięcia na siebie ciężaru astronomicznych obserwacji i obliczeń.
Międzynarodowa Unia Astronomiczna upamiętniła ją nazwą jednego z kraterów na planecie Wenus (Corpman – od angielskiej wersji nazwiska Elżbiety) i planetoidy nr 12625.
W Gdańsku od marca 2011 r. jej imię nosi jeden z tramwajów PESA Swing 120NaG.
źródło: Gedanopedia, internetowa encyklopedia Gdańska
