Dokładnie 31 marca 1895 roku, w obecności najwyższych dostojników pruskich i tłumów mieszkańców, dokonano uroczystego otwarcia Przekopu Wisły. To monumentalne przedsięwzięcie hydrotechniczne, zrealizowane w czasach zaboru pruskiego, na zawsze odmieniło bieg rzeki, kształt terenów wokół Gdańska i Żuław Wiślanych.
Konieczność zmiany biegu Wisły: Katastrofalne powodzie i zagrożenie dla Żuław
Decyzja o przekopie Wisły zapadła w odpowiedzi na powtarzające się, katastrofalne powodzie, które od wieków nękały Żuławy Wiślane i zagrażały Gdańskowi. Największe z nich, szczególnie te z lat 1829 i 1888, pokazały, że dotychczasowe metody ochrony przeciwpowodziowej są niewystarczające. Przesunięcie ujścia rzeki do morza, miało przede wszystkim na celu skrócenie rzeki, co przyspieszyło odpływ wód powodziowych. Prace nad Przekopem rozpoczęto w 1891 roku i trwały blisko 5 lat. W ich trakcie wykopano ponad 7-kilometrowy kanał, który miał stać się nowym, głównym ujściem Wisły do Bałtyku.
Inżynieryjne wyzwanie i techniczne innowacje:
Budowa Przekopu Wisły była przedsięwzięciem na miarę ówczesnej epoki, wymagającym ogromnego nakładu sił i środków. Inżynierowie stanęli przed niezwykle trudnym wyzwaniem, musieli dokonać zmiany koryta tak wielkiej rzeki. Pomimo postępu technicznego, większość prac wykonano ręcznie, przy użyciu łopat i taczek. Przesunięto miliony metrów sześciennych ziemi, wzniesiono wały przeciwpowodziowe i zabezpieczono brzegi kanału. Aby to wykonać sprowadzono najnowsze, jak na owe czasy, zdobycze techniki np. pogłębiarki parowe.
Konsekwencje i znaczenie Przekopu:
- Ochrona przeciwpowodziowa: Przekop Wisły skutecznie zmniejszył zagrożenie powodziowe, chroniąc Żuławy i Gdańsk przed skutkami wezbrań rzeki.
- Powstanie Wyspy Sobieszewskiej: W wyniku przekopu odcięta została część Mierzei Wiślanej, tworząc Wyspę Sobieszewską, która z czasem stała się atrakcyjnym regionem turystycznym.
- Zmiany w hydrologii regionu: Przekop wpłynął na układ hydrologiczny delty Wisły, zmieniając bieg rzeki i wpływając na ekosystem tego obszaru.
- Rozwój regionu: Inwestycja przyczyniła się do rozwoju gospodarczego regionu, ułatwiając transport wodny i zmniejszając straty powodowane przez powodzie.
- Skrócenie biegu Wisły: Co pozwoliło na szybsze odprowadzanie wód powodziowych.
- Nowa Delta Wisły: Ujście Wisły od czasu wykonania przekopu stale się powiększa, w głąb morza, kosztem jego wód.
