Oferowane obywatelom UE możliwości zamieszkania, studiowania, czy też pracy w innych krajach w znacznej mierze przyczyniają się do ich rozwoju osobistego, pogłębiają porozumienie międzykulturowe i umożliwiają pełne wykorzystanie potencjału gospodarczego UE. Co roku ponad milion obywateli UE w różnym wieku korzysta z finansowanych przez Unię programów edukacyjnych, zawodowych oraz obywatelskich.
Unijny program prac Edukacja i szkolenie 2010 ustanawia nowe ramy dla współpracy w obszarze polityki krajowej i wspólnotowej. Zintegrowany plan działania jest podstawą dla programów finansowanych przez UE w okresie 2007-2013. Są one wyrazem uznania dla znaczenia, jakie ma kształcenie na poziomie wyższym i szkolenie zawodowe dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz wymiaru społecznego równości szans dla wszystkich.
Każde państwo UE samodzielnie kształtuje swoją politykę edukacyjną, jednak chociaż systemy edukacji różnią się między sobą, niektóre cele są wspólne wszystkim państwom członkowskim. Komisja Europejska promuje dzielenie się wiedzą oraz wdrażanie skutecznej i zapewniającej równość szans polityki, która pomoże zrealizować unijną strategię na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
Możliwości związane z kształceniem i szkoleniem zawodowym
Podstawowe znaczenie dla realizacji tych celów ma idea uczenia się przez całe życie ? UE finansuje skierowane do placówek oświatowych i studentów inicjatywy podejmowane w państwach członkowskich poprzez program ?Uczenie się przez całe życie?. Na lata 2007-2013 program otrzymał kwotę około 7 mld EUR.
Program ten składa się z czterech głównych części, które są skierowane do wszystkich, bez względu na wiek, a także, w niektórych przypadkach, do studentów, nauczycieli i placówek oświatowych z innych krajów, w szczególności do tych sąsiadujących z UE lub planujących wstąpienie do niej.
- ze środków programu Leonardo da Vinci finansowane jest szkolenie zawodowe, w szczególności praktyki młodych pracowników i stażystów w przedsiębiorstwach poza ich krajem zamieszkania, a także projekty dotyczące współpracy instytucji i przedsiębiorstw prowadzących szkolenia zawodowe. Celem programu jest zorganizowanie 80 000 praktyk rocznie do 2013 r.
- ze środków programu Erasmus finansowana jest mobilność studentów i współpraca uniwersytetów. W programie tym co roku uczestniczy ok. 150 000 studentów. Natomiast w ramach programu Erasmus Mundus co roku prawie 2 000 studentów i pracowników naukowych z całego świata odbywa studia magisterskie organizowane przez konsorcja, w których biorą udział co najmniej trzy uniwersytety europejskie.
- ze środków programu Grundtvig finansowane są programy edukacyjne, w szczególności partnerstwa międzynarodowe, sieci współpracy i mobilność. Celem programu jest finansowanie mobilności 7 000 osób rocznie do 2013 r.
- ze środków programu Comenius finansowana jest współpraca między szkołami i pracującymi w nich nauczycielami. Celem programu jest objęcie nim w latach 2007-2013 trzech milionów uczniów.
Środki finansowe są również przeznaczane na wspieranie współpracy w obszarze polityki, kształcenia w zakresie języków obcych, e-learningu oraz rozpowszechniania i wymiany dobrych praktyk.
Unia Europejska promuje również szkolenie zawodowe poprzez centrum Cedefop - Europejskie Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego z siedzibą w Salonikach.
Standardy w zakresie wyników edukacji
UE dokonuje oceny swoich osiągnięć w zakresie realizacji celów edukacyjnych i szkoleniowych w oparciu o różne wskaźniki:
- udział w edukacji przedszkolnej;
- ukończenie edukacji w pełnym wymiarze;
- umiejętność czytania, znajomość matematyki i nauk ścisłych;
- odsetek osób, które ukończyły wyższy poziom kształcenia średniego;
- liczba absolwentów szkół wyższych;
- udział dorosłych w programach uczenia się przez całe życie;
- międzynarodowa mobilność studentów szkół wyższych;
- oraz osiągnięcia ludności w dziedzinie edukacji.
UE opracowuje dodatkowe wskaźniki dotyczące takich obszarów, jak edukacja specjalna, umiejętność obsługi komputera oraz znajomość języków.
W opracowanych przez UE dokumentach Europass rejestrowane są w ujednoliconej formie umiejętności i kwalifikacje nabyte w różnych państwach członkowskich UE. Do dokumentów typu Europass należą: Europass CV, Europass Language Portfolio (Portfolio językowe Europass), Europass Mobility (Dokument Europass - Mobilność), Europass Diploma Supplement (Suplement Europass do dyplomu) dotyczący szkolnictwa wyższego oraz Europass Certificate Supplement (Suplement Europass do świadectwa) zaświadczający o odbyciu szkolenia zawodowego.
Stawianie czoła wspólnym wyzwaniom w dziedzinie szkolnictwa wyższego
Współpraca w dziedzinie edukacji polega na wspólnym podejmowaniu wyzwań przy równoczesnym zachowaniu różnorodności kulturowej poszczególnych państw. Propagowanie wzajemnego uznawania okresów studiów i porównywalności kwalifikacji w dziedzinie szkolnictwa wyższego poprzez wprowadzanie skoordynowanych reform, zgodnych systemów i wspólnych działań przyczynia się zarówno do rozwoju osobistego obywateli, jak i do maksymalnego wykorzystania potencjału gospodarczego UE jako całości. Mając to na uwadze, Unia Europejska współpracuje z dziewiętnastoma innymi krajami w ramach ?procesu bolońskiego? celem stworzenia do 2010 r. Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego.
Celem prowadzonego równolegle "procesu kopenhaskiego" na rzecz kształcenia i szkolenia zawodowego (VET), w którym uczestniczą 32 kraje jest ustanowienie w tym samym terminie europejskiego systemu transferu punktów w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego (VET), europejskiej sieci gwarancji jakości w tej dziedzinie oraz europejskiej struktury kwalifikacji w zakresie VET, aby kwalifikacje zawodowe były uznawane w całej UE bez względu na to, gdzie zostały uzyskane.
Ponadto kraje europejskie pracują obecnie nad stworzeniem planów dla Europejskiego Instytutu Technologii, który ma rozpocząć działalność w roku 2008 i być nową instytucją wyznaczającą standardy w zakresie jakości kształcenia wyższego, badań naukowych i innowacji. Jego budżet na okres 2008-2013 wyniesie 300 mln euro. Instytut będzie wprowadzał w życie projekty badawcze, tworząc tzw. społeczności wiedzy i innowacji (ang. knowledge and education communities ? KIC). Stanowią one formę partnerstwa, w którym uczestniczą uniwersytety, instytuty badawcze, firmy, fundacje i inne podmioty. Jednymi z pierwszych realizowanych przez nie projektów będą projekty związane z zapobieganiem zmianom klimatu i badaniami naukowymi w dziedzinie odnawialnych źródeł energii.
Propagowanie współpracy międzynarodowej
Unia Europejska propaguje współpracę w dziedzinie edukacji, wymiany i kursów w zakresie integracji europejskiej z około 80 krajami na całym świecie, od Mongolii po Meksyk i od Algierii po Australię. Europejska Fundacja Kształcenia w Turynie, będąca agencją UE, wspiera edukację i szkolenia w krajach sąsiadujących z UE.
Tworzenie możliwości dla młodzieży
Polityka dotycząca młodzieży nie ogranicza się jedynie do edukacji. Europejski pakt na rzecz młodzieży określa wspólne dla wszystkich państw UE zasady dotyczące tworzenia możliwości dla młodzieży. UE przywiązuje ogromne znaczenie do tego, aby zapewnić młodym ludziom równe szanse w społeczeństwie, nie tylko zapewniając im możliwości zatrudnienia, lecz również możliwości w zakresie dostępu do wysokiej jakości edukacji i szkoleń, możliwości zamieszkania, możliwości zatrudnienia adekwatnego do umiejętności, zabezpieczenia społecznego oraz dostęp do możliwości poszukiwania pracy.
Ponadto program UE zatytułowany Youth for Europe (Młodzież dla Europy) wspiera aktywne uczestnictwo w społeczności lokalnej oraz w projektach wzmacniających poczucie tożsamości europejskiej (obywatelstwo europejskie) i rozwijających inicjatywę, kreatywność i ducha przedsiębiorczości. W latach 2007-2013 UE przeznaczy na ten cel w sumie około 0,9 mld EUR. Najważniejszymi elementami programu jest wymiana młodzieży w wieku 13?30 lat pomiędzy krajami UE, jak również między UE a krajami partnerskimi, inicjatywy na rzecz uczestnictwa w życiu demokratycznym, propagowanie wymiany informacji i tworzenie strategii współpracy na rzecz młodzieży oraz europejski wolontariat młodzieży, zachęcający młodych ludzi do podejmowania w obcym kraju pracy wolontariusza.
