Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i organach Unii Europejskiej (UE), takich jak między innymi Rada Unii Europejskiej oraz Parlament Europejski. Europejska Agencja ds. Leków oraz Europejski Fundusz ds. Poprawy Warunków Życia i Pracy stanowią kolejne przykłady struktur unijnych, których funkcjonowanie podlega zbadaniu. Spod jurysdykcji Europejskiego Rzecznika wyjęte są jedynie Trybunał Sprawiedliwości, Sąd Pierwszej Instancji oraz Sąd do spraw Służby Publicznej, wykonujących swoje funkcje sądowe.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich z reguły prowadzi postępowanie na podstawie skarg, może również wszcząć postępowanie z własnej inicjatywy.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich nie może prowadzić postępowania w sprawie:
- skarg złożonych na krajowe, regionalne lub lokalne władze, nawet jeśli skargi te dotyczą spraw związanych z Unią Europejską. Dotyczy to między innymi urzędów centralnych, agencji państwowych i rad miejskich.
- działań krajowych sądów lub krajowych rzeczników praw obywatelskich. Europejski Rzecznik nie jest organem odwoławczym od decyzji podjętych przez te instytucje.
- skarg wniesionych przeciwko firmom lub osobom fizycznym.
Europejski Rzecznik bada sprawy związane z niewłaściwym administrowaniem. Niewłaściwe administrowanie ma miejsce w przypadku, gdy instytucja nie działa zgodnie z prawem, nie respektuje zasad dobrej administracji lub działa z naruszeniem praw człowieka. Przykładem złego administrowania są:
- nieprawidłowości administracyjne
- niesprawiedliwość
- dyskryminacja
- nadużycie władzy
- brak odpowiedzi
- nieudzielenie informacji
- zbędna zwłoka
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może poinformować zaskarżoną instytucję o wniesionej skardze, sugerując rozwiązanie problemu. Jeśli sprawa nie zostanie rozwiązana w trakcie postępowania w sposób zadowalający, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich będzie próbował, w miarę możliwości doprowadzić do polubownego rozstrzygnięcia sporu i naprawienia szkody wyrządzonej w wyniku nieprawidłowego administrowania oraz zadowolenia strony wnoszącej skargę. Jeśli polubowne rozwiązanie okaże się niemożliwe, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może zarekomendować sposób rozwiązania danego problemu. Jeżeli instytucja nie akceptuje jego zaleceń, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich może sporządzić specjalny raport, poświęcony danej sprawie, który następnie zostaje skierowany do Parlamentu Europejskiego.
Każdy obywatel Unii lub każda osoba fizyczna i prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim Unii Europejskiej może złożyć skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, pocztą zwykłą, faksem lub pocztą elektroniczną. Formularz skargi jest dostępny w Biurze Europejskiego Rzecznika. Może też być pobrany ze strony internetowej Europejskiego Rzecznika.
Jeśli Europejski Rzecznik nie może prowadzić postępowania w sprawie skargi ? na przykład, jeśli dotyczy ona administracji krajowej, regionalnej lub lokalnej lub jeśli skarga nie dotyczy niewłaściwego administrowania ? będzie się starał pomóc w rozwiązaniu problemu. Bardzo często oznacza to przesłanie skargi do członka Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Obywatelskich lub poradę, aby skarżący zwrócił się do członka sieci. Sieć utworzoną w 1996 roku stanowią krajowi i regionalni rzecznicy praw obywatelskich krajów członkowskich UE, krajów kandydujących do członkowstwa w UE, Norwegii i Islandii oraz komisje petycji w UE.
Wśród skarżących, którym Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich pomógł w podobny sposób znaleźli się:
- Obywatel, który skarżył się na francuską organizację zajmującą się zasiłkami dla bezrobotnych. Za zgodą skarżącego, Europejski Rzecznik przesłał skargę do francuskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, który rozwiązał problem.
- Polski obywatel, niepełnosprawny w wyniku wypadku samochodowego, który skarżył się, że krajowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych niesprawiedliwie zdecydował o zawieszeniu wypłaty renty. Za zgodą skarżącego sprawa została przekazana do rozpatrzenia przez polskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.
- Hiszpańscy obywatele, którzy zwrócili się z prośbą o podjęcie działań na poziomie krajowym i wspólnotowym, w sprawie nielegalnej imigracji z Północnej Afryki. Ze względu na to, że zagadnienie to wykraczało poza zakres mandatu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznik poradził skarżącym, aby zwrócili w sprawie instytucji krajowych do hiszpańskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i aby skierowali petycję do Parlamentu Europejskiego, który ma uprawnienia dochodzeniowe i prawotwórcze możliwe do wykorzystania w tej sprawie na poziomie wspólnotowym.
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
1 Avenue du Président Robert Schuman
CS 30403
FR - 67001 Strasbourg Cedex
Tel: +33 (0)3 88 17 23 13
Fax: +33 (0)3 88 17 90 62
Pełna, aktualna informacja dotycząca funkcjonowania urzędu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich jest dostępna na stronie internetowej: http://www.ombudsman.europa.eu
