EBC jest bankiem centralnym wspólnej waluty europejskiej, euro. Głównym celem EBC jest ochrona siły nabywczej euro, a dzięki temu utrzymanie stabilności cen w strefie euro. Strefa ta obejmuje 15 krajów Unii Europejskiej, które wprowadziły euro w 1999 roku lub później.
Od 1 stycznia 1999 r. Europejski Bank Centralny (EBC) jest odpowiedzialny za prowadzenie polityki pieniężnej strefy euro - największej po Stanach Zjednoczonych gospodarki na świecie.
Strefa euro powstała w styczniu 1999 r., wraz z przekazaniem Europejskiemu Bankowi Centralnemu kompetencji w dziedzinie polityki pieniężnej przez krajowe banki centralne 11 państw członkowskich UE. Dwa lata później do strefy euro dołączyła Grecja, w 2007 roku Słowenia, a w 2008 Cypr i Malta. Utworzenie strefy euro i nowej instytucji ponadnarodowej ? EBC ? było kamieniem milowym w długim i skomplikowanym procesie integracji europejskiej.
Aby wejść do strefy euro, każdy z 15 krajów musiał spełnić kryteria konwergencji. Te same kryteria będą obowiązywać inne państwa członkowskie UE przed wprowadzeniem wspólnej waluty. Określają one warunki gospodarcze i prawne konieczne do tego, by dany kraj mógł czerpać korzyści z uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej.
Europejski Bank Centralny
Podstawę prawną wspólnej polityki pieniężnej stanowi Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Statut Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego. EBC i Europejski System Banków Centralnych (ESBC) powstały na mocy Statutu, z dniem 1 czerwca 1998 r. EBC stanowi rdzeń Eurosystemu i ESBC. Powierzone im zadania EBC realizuje wspólnie z krajowymi bankami centralnymi. EBC posiada osobowość prawną jako instytucja publiczna w rozumieniu prawa międzynarodowego.
Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne tworzą Eurosystem - system bankowości centralnej obszaru euro. Podstawowym celem Eurosystemu jest utrzymanie stabilności cen, czyli ochrona wartości euro.
Europejski Bank Centralny ma za zadanie skutecznie wykonywać wszystkie powierzone mu zadania banku centralnego, dążąc przy tym do osiągnięcia jak najwyższego poziomu rzetelności, kompetencji, wydajności i przejrzystości.
Europejski System Banków Centralnych
ESBC składa się z EBC i krajowych banków centralnych (KBC) wszystkich państw członkowskich UE (artykuł 107 ustęp 1 Traktatu), niezależnie od tego, czy przyjęły one euro.
Eurosystem
Eurosystem składa się z EBC i krajowych banków centralnych tych państw, które przyjęły euro. Eurosystem i ESBC będą współistnieć, dopóki wszystkie państwa członkowskie UE nie przystąpią do strefy euro.
Eurosystem, który obejmuje Europejski Bank Centralny i krajowe banki centralne Państw Członkowskich, których walutą jest euro, stanowi władze monetarne obszaru euro. Podstawowym celem w ramach Eurosystemu jest utrzymanie stabilności cen służącej wspólnemu dobru. Pełniąc również rolę wiodącego autorytetu w dziedzinie finansów, dąży do ochrony stabilności finansowej oraz wspierania europejskiej integracji finansowej.
Przy realizacji celów przywiązuje najwyższą wagę do wiarygodności, zaufania, przejrzystości i odpowiedzialności. Dokłada starań, aby komunikować się skutecznie z obywatelami Europy i z mediami. Dąży do kształtowania naszych stosunków z władzami europejskimi i krajowymi w pełnej zgodności z postanowieniami Traktatu i z należytym poszanowaniem zasady niezależności.
Przyczynia się ? na poziomie strategicznym i operacyjnym ? do osiągnięcia wspólnych celów, dbając o przestrzeganie zasady decentralizacji. Stosuje zasady dobrego zarządzania i wykonuje swoje zadania wydajnie i skutecznie, w duchu współdziałania i pracy zespołowej. Czerpiąc z bogactwa doświadczeń i korzystając z wymiany wiedzy, dąży do tego, aby wzmacniać wspólną tożsamość, przemawiać jednym głosem i wykorzystywać efekty synergii, w ramach jasno zdefiniowanych zadań i obowiązków wszystkich członków Eurosystemu.
Strefa euro
Strefę euro tworzą państwa UE, które przyjęły euro jako swoją walutę.
Zadania ESBC i Eurosystemu są określone w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Wyszczególnia je Statut Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego (EBC), stanowiący załącznik do Traktatu w formie protokołu.
Tekst Traktatu mówi o ?ESBC", a nie o ?Eurosystemie", ponieważ tworzono go przy założeniu, że euro przyjmą wszystkie państwa członkowskie UE. Do tego czasu zadania te będzie pełnić Eurosystem.
Cele:
- Głównym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen.
Ponadto:
- Bez uszczerbku dla celu stabilności cen, ESBC wspiera ogólne polityki gospodarcze we Wspólnocie, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Wspólnoty ustanowionych w artykule 2." (Traktat artykuł 105 ustęp 1)
Cele, które stawia przed sobą Unia (artykuł 2 Traktatu o Unii Europejskiej), to wysoki poziom zatrudnienia oraz osiągnięcie zrównoważonego i bezinflacyjnego wzrostu.
Podstawowe zadania
- Zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską (artykuł 105 ustęp 2) do podstawowych zadań należą:
- definiowanie i realizacja polityki pieniężnej strefy euro;
- przeprowadzanie operacji walutowych;
- utrzymywanie oficjalnych rezerw dewizowych państw strefy euro i zarządzanie nimi (zarządzanie portfelem);
- wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych.
- powrót na górę strony
Dalsze zadania
- Banknoty: EBC ma wyłączne prawo wydawania zgody na emisję banknotów na obszarze euro.
- Statystyka: EBC, we współpracy z krajowymi bankami centralnymi, zbiera od władz krajowych lub bezpośrednio od podmiotów gospodarczych informacje statystyczne niezbędne do wykonywania swoich zadań.
- Stabilność finansowa i nadzór finansowy: Eurosystem przyczynia się do sprawnego prowadzenia polityki realizowanej przez właściwe władze, odnoszącej się do nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi oraz stabilności systemu finansowego.
- Współpraca międzynarodowa i europejska: EBC utrzymuje robocze kontakty z odpowiednimi zewnętrznymi instytucjami, organami i forami, zarówno unijnymi jak i międzynarodowymi, jeżeli współpraca ta jest związana z zadaniami powierzonymi Eurosystemowi.
