Jarosław Wujcik – dyrygent
Justyna Bluj – sopran
Maria Stepan – konferansjer
W programie:
- bożonarodzeniowe pieśni liturgiczne,
- kolędy,
- szczedriwky (pastorałki)
Zapraszamy do Centrum św. Jana na Koncert Kolęd w wykonaniu Ukraińskiego Chóru Męskiego „Żurawli” pod dyrekcją Jarosława Wujcika.
Współpraca: Nadbałtyckie Centrum Kultury
Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, dofinansowano ze środków Miasta Gdańska.
UKRAIŃSKI CHÓR MĘSKI „ŻURAWLI"
Ukraiński Chór Męski „Żurawli”, reprezentacyjny zespół Związku Ukraińców w Polsce, swoje pierwsze próby rozpoczął w lutym 1972 roku. W jego skład weszli ludzie różnych profesji oraz studenci zafascynowani śpiewem i ukraińską pieśnią.
Założycielem, pierwszym dyrygentem i kierownikiem artystycznym był Jarosław Polański. W 1983 roku na czele chóru stanął Roman Rewakowicz, później dyrygowali nim kolejno Roman Radziwonowicz i Jarosław Lewków.
Od 2003 roku dyrygentem i kierownikiem artystycznym jest absolwent Akademii Muzycznej w Gdańsku – Jarosław Wujcik.
Repertuar zespołu tworzy szeroka paleta utworów ukraińskiej muzyki cerkiewnej i świeckiej różnych epok. W swoim dorobku chór ma liczne nagrody, w tym na festiwalach muzyki chóralnej: Międzyzdroje 1977, Legnica 1993, 2000, Preveza 1997 (Grecja), oraz na festiwalach muzyki cerkiewnej w Hajnówce 1984, 2008 i w Białymstoku 2011. W historii zespołu są liczne tournée po Ukrainie, Słowacji, Jugosławii, Belgii, Holandii, Niemczech, Włoszech, Wielkiej Brytanii, USA i Kanadzie, a przede wszystkim kilkaset koncertów w Polsce. W swoim czterdziestoletnim dorobku posiada także szereg nagrań radiowych i telewizyjnych oraz płyt długogrających, kaset i CD. Z udziałem chóru zrealizowano film dokumentalny.
Wymienione osiągnięcia wydają się być znaczącymi, zważywszy na to, że chórzyści to śpiewacy-amatorzy, którzy mieszkając w kilkudziesięciu miejscowościach, rozsianych po całej Polsce, na próby, nazywane „kluczami”, „zlatują się” do Gdańska i Przemyśla jedynie raz w miesiącu.
PROGRAM KONCERTU
-
Wschodzi gwiazda cudna
-
Z nami Bóg – śpiew ostrozki; koniec XVI w.
-
Troparion Bożego Narodzenia – śpiew pidhirski
-
Troparion Bożego Narodzenia – muz. Stepan Dehtiarewski
-
Zadostojnyk Liturgii Bożego Narodzenia – muz. ks. Mychajło Werbycki
-
Bóg się rodzi – ar. Jarosław Polański
-
Dziwna nowina – ar. Stanisław Lutkiewicz
-
Jaśniejszy ponad słońce – ar. Roman Illa Drozd
-
Kołysanka bożonarodzeniowa – ar. Ołeksandr Tarasenko
Justyna Bluj - sopran
-
Szczedriwka z Białego Boru – ar. ks. Mojsej Bohdan Drozd
-
Raduj się – ar. Hanna Hawryłeć
-
Święci siedzieli – ar. Wołodymyr Bożyk
-
Oj, w rzece, w Jordanie – ar. Mykoła Łeontowycz
-
Szczedriwka kozacka – ar. Wołodymyr Pawenski
-
Oj, w Jerozolimie rano zadzwonili – ar. Jakiw Jacynewycz
-
Święty Wieczór – ar. Hanna Hawryłeć
Justyna Bluj - sopran
-
Winszowania noworoczne – muz. Andrij Hnatyszyn
-
Cicha noc – muz. Franz Gruber, słowa Józef Mohr, ar. Roman Illa Drozd
KOLĘDY UKRAIŃSKIE
Początki ukraińskich kolęd oraz szczedriwek sięgają czasów przedchrześcijańskich i zazwyczaj łączy się je ze świętem Kolady lub Korotuna — dniem przesilenia zimowego. Zgodnie pogańską tradycją w tym dniu smok Korotun (lub Karaczun) pożerał Słońce, stąd pieśni (kolędy) śpiewane w tym okresie, oraz zabawy organizowane przez kolędników, miały przegonić bestię i zapewnić powrót długiego dnia. Po chrzcie Rusi Kijowskiej w 988 r. stopniowo zmieniała się treść kolęd, nawiązując do wydarzeń towarzyszących Bożemu Narodzeniu. Z uwagi na pogańskie korzenie i wybitnie świecki charakter niektórych kolęd, początkowo nie śpiewano ich w cerkwiach, jednak z biegiem czasu stały się elementem nierozerwalnie związanym z tradycją Bożego Narodzenia. Na Ukrainie trudno wyobrazić sobie Święta bez kolęd, ale np. w Rosji są one właściwie nieznane, prawdopodobnie wskutek tępienia tej formy twórczości ludowej przez władze świeckie i cerkiewne; ich miejsce zajęły pieśni powitalno-pochwalne tzw. „winogradje” lub „owsień”. Po podporządkowaniu ziem Ukrainy carom moskiewskim w XVII w. wprowadzono podobne ograniczenia, a śpiewanie kolęd w cerkwiach zostało zakazane, co jednak niezbyt mocno odbiło się na bogactwie i różnorodności tych utworów. Oprócz dawnych, archaicznych szczedriwek i kolęd, w ukraińskiej tradycji ważne miejsce zajmują utwory opracowywane i komponowane później, najliczniej w XIX w., przez wielu wybitnych ukraińskich kompozytorów, m.in. M. Łysenkę, K. Stecenkę, O. Koszyca, S. Ludkewycza, M. Leontowycza.
Ponieważ wschodni chrześcijanie powszechnie używają w liturgii kalendarza juliańskiego, kolędy śpiewa się od wieczoru wigilijnego przypadającego 6 stycznia, natomiast szczedriwki — od wieczoru poprzedzającego Nowy Rok (13 stycznia). Ukraińskie kolędy, podobnie jak kolędy innych narodów, skupiają się na wydarzeniach związanych z narodzeniem Chrystusa w Betlejem, opowiadają o pasterzach śpieszących do stajenki (wertepu), pokłonie trzech króli, złym Herodzie (Irodzie) i chórach anielskich głoszących radość Bożego Narodzenia. Niektóre kolędy kończą się inwokacjami o wolność i błogosławieństwo dla Ukrainy. W szczedriwkach z kolei przede wszystkim obecne są życzenia urodzaju, bogactwa, licznego i zdrowego inwentarza. Samo Boże Narodzenie jest w nich pretekstem do snucia opowieści o codziennej pracy na roli (często wykonywanej przez świętych, Matkę Boską czy nawet samego Chrystusa), budowie cerkwi (także zazwyczaj przy udziale sił nadprzyrodzonych), zjawiskach przyrody. W najsłynniejszej ukraińskiej szczedriwce — „Szczedryku”, od 1921 r. znanej na całym świecie jako „Carol of the bells”, pojawia się jaskółka, zwiastująca odradzanie się przyrody oraz owce będące symbolem dobrobytu i zamożności gospodarza. Okres kolędowania i szczedrowania kończy się w święto Ofiarowania, czyli Stritennia (15 lutego).
