Rok 2009 to dla Litwy wyjątkowa sposobność do zaprezentowania się światu zarówno jako Państwo - akurat minie tysiąc lat od odnotowania nazwy ?Litwa" w źródłach historycznych, jak i jako stolica - Wilno pełni w tym roku zaszczytną funkcję Europejskiej Stolicy Kultury. Ważnym akcentem tego wydarzenia stanie się, planowany na pierwszą dekadę sierpnia I Światowy Zjazd Wilniuków - Wilno 2009.
Zawirowania historii sprawiły, że przed laty wielu wilnian zmuszonych zostało do opuszczenia swego miasta. Rozproszyli się po całym świecie. Nie ma chyba kraju, w którym nie mieszkałby tzw. wilniuk (tak w języku polskim określa się mieszkańców lub wychodźców z Ziemi Wileńskiej) lub jego potomek. To właśnie z myślą o nich - wilniukach z każdego pokolenia, pochodzenia lub wyboru, z myślą o tych wszystkich, którym Wilno nie jest obojętne, organizowany jest I Światowy Zjazd Wilniuków - Wilno`2009. W dniach 9-16 sierpnia stolica Litwy będzie gościć swoich potomków, którzy stali się ambasadorami tego miasta w najdalszych zakątkach świata. Gospodarzami spotkania będzie ponad 300 tysięcy Polaków z Wileńszczyzny, rdzennych mieszkańców tej ziemi. W ramach I Światowego Zjazdu Wilniuków odbędzie się szereg przedsięwzięć propagujących współczesną kulturę Wilna i Litwy, wiele imprez integracyjnych ukazujących wielonarodowe i wielokulturowe oblicze litewskiej stolicy, imprez przypominających wielowiekowe osiągnięcia Wilna oraz prezentujących współczesny charakter naszego miasta.
I Światowy Zjazd Wilniuków - to ośmiodniowe spotkanie dla byłych mieszkańców Wilna i Wileńszczyzny, którzy w minionym stuleciu, z różnych względów, musieli opuścić swoje miasto rodzinne, a także ich rodzin, potomków i przyjaciół - wszystkich, którzy uważają się za wilniuków lub po prostu kochają Wilno. Dziś mieszkają niemal na całym świecie, jednak najliczniej w Polsce (co najmniej kilkaset tysięcy osób) oraz w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, RPA, Australii (w sumie stanowią kilkudziesięciotysięczną społeczność).
Pod względem narodowościowym w większości uważają się oni za Polaków i utożsamiają się z polską kulturą, chociaż wielu z nich szczyci się swoimi tatarskimi, karaimskimi, białoruskimi, litewskimi lub żydowskimi korzeniami. Ich przodkowie przez wiele wieków tworzyli w Wilnie ten unikalny konglomerat zgodnie współżyjących narodów, kultur i religii.
Silne związki zarówno z polską kulturą jak i z tradycją Wielkiego Księstwa Litewskiego wytworzyły specyficzny patriotyzm lokalny i mocne emocjonalne związki ze swoją Małą Ojczyzną. Historyczne zawieruchy XX wieku rozproszyły po całym świecie nie tylko wileńskich Polaków, ale i Litwinów, Żydów czy Białorusinów. Na emigracji wszystkich ich łączyła miłość do Wilna, dlatego wilniuki, bez względu na narodowość, zwykle pozostawali ze sobą w bliskich kontaktach. Stąd nadzieja, że nie tylko Polacy, ale i ich przyjaciele różnego pochodzenia, zechcą odwiedzić rodzinne strony z okazji I Światowego Zlotu Wilniuków.
Doskonałym przykładem takiej ponadnarodowej, a nawet ponadpokoleniowej solidarności wilniuków była przyjaźń, jaka przez wiele lat łączyła dwóch z nich - wielkich poetów Czesława Miłosza i Tomasa Venclovę.
I Światowy Zjazd Wilniuków - Wilno 2009 zaprezentuje unikatową wielokulturowość Wilna na wielu płaszczyznach, m.in. pod kątem historycznym, a także w dzisiejszych realiach. Został on wciągnięty do programu Wilno - Europejska Stolica Kultury 2009, co świadczy o tym, iż Litwa jest zainteresowana zaprezentowaniem współczesnym mieszkańcom i zagranicznym gościom również dorobku wywodzącej się z Wilna polskiej kultury.
