Władze Gdańska od lat przymierzają się do modernizacji Drogi Królewskiej. W 2016 r. powołano Radę Programową projektu, złożoną z kilkunastu ekspertów z wielu dziedzin, która opracowała wytyczne dla projektantów przebudowy ul. Długiej i Długiego Targu.
Wykonawcę koncepcji przebudowy i modernizacji wyłonić miał przetarg, ale w marcu 2017 r. jury zadecydowało o unieważnieniu postępowania.
W styczniu kolejnego roku wykonanie koncepcji powierzono z wolnej ręki zespołowi projektantów z pracowni Restudio i Gzowski Architekci (nazwiska członków zespołu w ramce pod tekstem). Architekci w ciągu sześciu miesięcy przygotowali projekt, poprzedzony wnikliwymi analizami historycznymi, i uzgodnili go z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków oraz Radą Programową. Prezentujemy efekty ich pracy.
Kluczowa kwestia - ukształtowanie terenu
Modernizacja Drogi Królewskiej, w sensie przebudowania przestrzeni publicznej, to etap prac wieńczących całe przedsięwzięcie i ściśle powiązanych z generalnym remontem wiekowej infrastruktury wodociągowo - kanalizacyjnej znajdującej się pod ziemią. Dlatego autorzy koncepcji mieli za zadanie zaproponować także np. rozwiązania techniczne dotyczące sposobu odwodnienia planowanej nawierzchni - zaproponowali zintegrowanie studzienek odpływowych z nawierzchnią, ukrywając je w szczelinach posadzki.
Jak podkreśla Maciej Jacaszek z Restudio, który obok Mateusza Gzowskiego prowadził prace zespołu, kwestia odpowiedniego ukształtowania terenu ul. Długiej i Długiego Targu jest dla modernizacji kluczowa, nie tylko z punktu widzenia komfortu pieszych.
- Naturalne nachylenie traktu od Złotej Bramy do Zielonej Bramy musi pozostać, ale niezwykle ważne na etapie projektu wykonawczego będzie poradzenie sobie z wtórnymi niwelacjami, przy jednoczesnym utrzymaniu procentowego spadku terenu - zaznacza architekt. - Te “góry i doliny” w nawierzchni są podstawową przyczyną mankamentów i zdegradowania przestrzeni Drogi Królewskiej. Restauratorzy radzą sobie z problemem nierówności stawiając podesty w ogródkach, które dodatkowo zaburzają przestrzeń.
Charakterystyczne obniżenie terenu występuje m.in. przy fontannie Neptuna, z tej niwelacji autorzy koncepcji nie rezygnują.
- Zaprojektowaliśmy symetryczne obniżenie terenu, które podkreśla symetrię fontanny względem osi Dworu Artusa. Zastosowanie tego rozwiązania pozwala na realizację dwustopniowego cokołu kamiennego wokół pomnika - mówi Maciej Jacaszek. - Można na tym cokole przysiąść, a jednocześnie podkreśla on rangę miejsca. Jako materiał proponujemy jasny kamień, który pozwoli “wydobyć” fontannę z posadzki i podkreśli jasną elewację Dworu Artusa.
Barwa płyt balastowych wyznacza kolorystykę
Jeśli chodzi o nawierzchnię, autorzy koncepcji podkreślają, że powinna być ona możliwie monochromatyczna i proponują zastosowanie czerwonougrowych odcieni granitu, które korespondują z barwą historycznych płyt balastowych. Same płyty, które dziś miejscami występują w nawierzchni, projektanci postanowili rozmieścić wokół głównej przestrzeni - przenosząc je pod fasady kamienic tak, by w nieregularnych kształtach i w połączeniu z różnych rozmiarów wielkogabarytową brukową kostką granitową, podkreślały lokalizację dawnych przedproży.
Większość posadzki “salonu Gdańska” stanowić będzie jednak współczesny bruk z ciętego gładkiego granitu, gwarantujący komfort poruszania się dla wszystkich użytkowników.
- Zastosowanie wyłącznie odcieni granitu, które korespondują z historycznymi płytami balastowymi pozwoli na wydobycie wielobarwności architektury - dodaje Maciej Jacaszek. - Trzeba wyeliminować wtórny dla przestrzeni Drogi Królewskiej szary granit, który jest nie tylko zdegradowany, ale rozbija spójność posadzki.
Mniej światła, więcej piękna architektury
Autorzy koncepcji proponują także usunięcie z ul. Długiej i Długiego Targu historyzujących latarni, które nie mają indywidualnie gdańskiego charakteru. Jak podkreślają, sposób w jaki świecą powoduje, że światło oślepia przechodniów, a architektura zamiast wydobywać się z ciemności, znika w niej. Podstawowym źródłem światła dla Drogi Królewskiej stać się ma kilkadziesiąt kinkietów, które zawisły na fasadach kamienic wzdłuż traktu po powojennej odbudowie. Każdy z nich zaprojektowano indywidualnie, dzięki czemu emitują zróżnicowane oświetlenie, które pozwoli wydobyć piękno detali kamienic także po zmroku i nadać nocnym spacerom szczególny nastrój. W miejscach niedoświetlonych (np. na skrzyżowaniach z bocznymi uliczkami) przewidziano montaż, ukrytych w fasadach, projektorów doświetlających.
Meble miejskie ze stali i miedzi
Mała architektura, która miałaby stanąć w zmodernizowanej przestrzeni, jest na wskroś nowoczesna, ale wkomponowana w historyczną przestrzeń. Jej główny twórca Radosław Czerniejewski przed przystąpieniem do projektowania przeprowadził analizę historyczną koloru fasad i detali architektonicznych Drogi Królewskiej. Zaproponował siedziska i tablice informacyjne z treściami dla zwiedzających wykonane z połączenia czarnej blachy stalowej z młotkowaną blachą miedzianą w naturalnym kolorze z drewnianymi, olejowanymi na czarno siedziskami.
Główne miejsce dla ogródków gastronomicznych przewidziano w przestrzeni wyznaczonej płytami balastowymi, czyli przy fasadach kamienic. Nad ogródkami pojawić mają się markizy pulpitowe - o mniejszym niż tradycyjne spadku. Autorzy koncepcji zalecają, by ich rozstaw pokrywał się z szerokością elewacji poszczególnych domów. Markizy powinny korespondować z barwą fasady i być pozbawione firmowego oznakowania.
Najpierw archeologia
Zaproponowana koncepcja będzie podstawą dla autorów dalszych etapów dokumentacji projektowej, których miasto wyłoni na drodze przetargu, przy czym pracownie Restudio i Gzowski Architekci także mogą w nim startować.
Zanim to jednak nastąpi:
- jako pierwszy powstać musi program badań archeologicznych, który wskaże miejsca wymagające przeprowadzenia badań szerokopłaszczyznowych (czyli wymagających osłonięcia szerokiej płaszczyzny konkretnej warstwy gruntu). Jego wykonawcę także wyłoni postępowanie przetargowe.
- Opracowany program zatwierdzić musi wojewódzki konserwator zabytków. Następnie wyłoniony zostanie wykonawca badań archeologicznych (trudno dziś określić, jak długo potrwają)
- Po zakończeniu badań, opracowaniu wyników i uzgodnieniu przez WKZ zaleceń, powstanie harmonogram dalszych działań, w którym ujęte zostanie sporządzenie dokumentacji projektowej inwestycji - gdy ta dokumentacja powstanie, poznamy kosztorys prac modernizacyjnych.
W bieżącym budżecie Gdańska zarezerwowano środki finansowe na sporządzenie wielobranżowej dokumentacji projektowej modernizacji Drogi Królewskiej. W wieloletniej prognozie finansowej na lata 2020-2021 przewidziane są pieniądze na dalsze na etapy projektu, choć trudno mówić o konkretnej kwocie zanim nie powstanie dokumentacja projektowa z kosztorysami inwestorskimi. Niezależnie od kosztów inwestycji, władze miasta szukać będą zewnętrznych źródeł współfinansowania projektu.
Kiedy zatem przejdziemy się po “nowej” ul. Długiej i Długim Targu? Trudno to oszacować biorąc pod uwagę skomplikowanie fazy wstępnej do realizacji projektu - potrzebę uzyskania uzgodnień i pozwoleń nie tylko WKZ, ale także dotyczących sieci: wodociągowych, kanalizacyjnych, kanalizacji deszczowej, gazowej, teleinformatycznej. Na realizację prac wpływa jeszcze jeden aspekt.
- Rewaloryzacja ul. Długiej i Długiego Targu spowoduje wyłączenie z ruchu turystycznego jednej z największych atrakcji miasta, a także utrudnienia w funkcjonowaniu lokali użytkowych - podkreśla Olimpia Schneider z biura prasowego Urzędu Miejskiego w Gdańsku. - Dlatego podchodzimy do tematu ostrożnie, starając się ograniczyć potencjalne konflikty.
Maciej Jacaszek uważa, że z wyłączenia Drogi Królewskiej na czas wykopalisk można uczynić atut: - Wykopaliska mogą stać się impulsem do ożywienia sąsiednich ulic i wyłączenia ul. Ogarnej z ruchu samochodowego. Można z nich również uczynić atrakcję turystyczną, tworząc punkty widokowe na platformach, które pozwolą na podziwianie odkrytych reliktów i przyglądanie się pracy archeologów.
Niezależnie od procesu przebudowy Drogi Królewskiej, miasto szykuje się do naprawy najbardziej uszkodzonej części Długiego Targu. Naprawa polegać ma na wymianie uszkodzonych płyt i wymianie nawierzchni częściowo uzupełnionej kostką kamienną.
|
Autorzy koncepcji modernizacji Drogi Królewskiej Architekci prowadzący: Maciej Jacaszek i Mateusz Gzowski. Zespół projektowy: Radosław Czerniejewski, Justyna Martyniuk-Pęczek, Natalia Sokół, Zofia Maciakowska, Anna Kriegseisen, Rafał Jacaszek, Marta Marszałek, Magda Woźny i Artur Dubis. |
