Datę spotkania promocyjnego wyznaczono nieprzypadkowo. 27 stycznia to ustanowiony przez ONZ Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu - tego dnia bowiem, w 1945 r., radzieccy żołnierze wyzwolili więźniów niemieckiej “fabryki śmierci” KL Auschwitz-Birkenau.
Wielka Sala Wety była wypełniła się publicznością, przyszło ponad sto osób. Wiele z nich kupiło książkę. “Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku. Z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej” to tytuł wydany starannie, bogato ilustrowany, w atrakcyjnej szacie graficznej.
Zawartość merytoryczną omówiła dr Ewa Barylewska-Szymańska, pod redakcją której książka została przygotowana. Cała praca podzielona jest na trzy części:
- Śródmiejskie synagogi
- Gdańszczanie wobec społeczności żydowskiej
- Gdańszczanie żydowskiego pochodzenia
Każda z części zawiera po kilka artykułów różnych autorów, w tym tak renomowanych jak prof. Edmund Kizik, prof. Rafał Kubicki, prof. Adam Szarszewski czy Mieczysław Abramowicz. Teksty dotyczą głównie życia Żydów w niemieckim Gdańsku do początków II wojny światowej. Mniej liczne są artykuły mówiące o czasach powojennych w polskim Gdańsku. Ciekawostką jest krótkie opracowanie Renaty Wiloch-Kozłowskiej o wynikach badań archeologicznych przeprowadzonych przy ul. Bogusławskiego, przed rozpoczęciem budowy Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. Natrafiono wówczas na południowo-wschodni narożnik fundamentu pod główne wejście do Wielkiej Synagogi. Dzięki temu wiadomo, że w 1887 r. była ona wybudowana przy użyciu bardzo nowoczesnej, jak na tamtą epokę, technologii - fundamenty zrobiono z lanego betonu, któremu nadano kształt przy pomocy szalunków umieszczonych w wykopie. Pod ziemią zachowały się też pozostałości wewnętrznej ceglanej posadzki świątyni. I jest to w zasadzie wszystko, co pozostało po Wielkiej Synagodze, którą w 1939 r. zburzono na polecenie rządzących niemieckim Gdańskiem nazistów. Od października 2018 r. miejsce w którym stała świątynia - obok dzisiejszego gmachu Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego - wskazuje miniaturowa makieta, postawiona z inicjatywy Urzędu Miejskiego w Gdańsku.
Podczas promocji książki prelekcje tematyczne wygłosiły dwie autorki artykułów. Prof. Seweryna Konieczna z Akademii Medycznej w Gdańsku mówiła o wybitnych żydowskich neurologach: Adolfie Wallenbergu (1862-1949) i Anieli Gelbard/Zofii Majewskiej (1907-1997). Dr Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk przybliżyła losy Franka Meislera (1925-2018) - wybitnego izraelskiego architekta i rzeźbiarza, który opuścił Gdańsk na zawsze jako 14-latek, ostatnim tzw. kindertransportem, pod koniec sierpnia 1939 r. Frank Meisler odwiedzał Gdańsk w ostatnich latach swojego życia, na prośbę prezydenta Pawła Adamowicza wykonał pomnik kindertransportów, który stoi dziś przy dworcu kolejowym Gdańsk Główny.
“Wokół Wielkiej Synagogi w Gdańsku. Z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej” stanowi istotne dopełnienie wydanej po polsku w 2012 r. książki Samuela Echta “Dzieje Żydów gdańskich”.
WIĘCEJ:
Nowe wydawnictwo Muzeum Gdańska powstało we współpracy z Żydowskim Instytutem Historycznym w Warszawie. Książka dostępna jest w sklepikach Muzeum Gdańska, w cenie 83 zł.