• Start
  • Wiadomości
  • Twierdza Wisłoujście z odremontowaną poterną i tajemniczymi odkryciami

Twierdza Wisłoujście z odremontowaną poterną i tajemniczymi odkryciami

Trzydziestometrowy tunel wiodący na dziedziniec Twierdzy Wisłoujście zwany poterną przeszedł gruntowną trzymiesięczną konserwację. Dzięki niej XVII-wiecznemu zabytkowi nie straszna już będzie niszcząca go dotąd wilgoć. Przy okazji prac konserwatorzy natrafili na niespodziewane znaleziska.
13.10.2016
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl

Drzwi prowadzące do poterny. XVII.wieczne, po konserwacji można dostrzec zapisaną na nich historię

Górująca nad Nowym Portem Twierdza Wisłoujście jest jednym z najcenniejszych zabytków Gdańska. Historia tej położonej na uboczu głównych szlaków turystycznych fortyfikacji sięga średniowiecza, większość założeń, które możemy dziś podziwiać pochodzi z XVII wieku. Dziś jest oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, które w ciągu minionych trzech miesięcy przeprowadziło kompleksowy remont imponującego tunelu wejściowego na teren twierdzy (ma ok. 30 m długości, jego szerokość i wysokość wynosi 4 m), czyli poterny oraz trzech przylegających do niej pomieszczeń.

- W przyszłym sezonie turystycznym goście Twierdzy Wisłoujście będą mogli wchodzić do Fortu Carre przez estetycznie odrestaurowaną poternę, która sama w sobie będzie atrakcją turystyczną - mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. - Stan, do którego doprowadziliśmy, cieszy oko. Wystarczy przypomnieć sobie jak wygląda Twierdza jeszcze w latach 90. ubiegłego wieku. Konsekwentnie przywracamy jej dawny blask.
 

Tunel świeci nowością, pokryty został oddychającymi tynkami

Sprawdzian lipcowych opadów

O szczegółach przeprowadzonych prac opowiedział ich koordynator: Maciej Szczepkowski z MHMG: - Poterna jest XVII. wieczną budowlą ceglaną, postawioną na ziemi i zasypaną warstwą gleby od góry. Jako konstrukcja podziemna, narażona jest na destrukcyjne działanie wilgoci - tłumaczy. - Woda deszczowa przesącza się przez zewnętrzną warstwę ziemi, a następnie przez mury.

Kiedy w latach 60-tych i 70-tych. ubiegłego wieku Twierdza używana była jako zaplecze magazynowe pobliskich zakładów przemysłowych, jej ściany wewnętrzne pokryto grubym, cementowym, szczelnym tynkiem, co bardzo negatywnie wpłynęło na kondycję zabytku.

- Ta gruba warstwa uniemożliwiała murom oddychanie, czyli odparowywanie wilgoci, co prowadziło do destrukcji fragmentów konstrukcji - mówi Szczepkowski. - Ze ścian odrywały się płaty tynku z poprzyklejanymi fragmentami cegieł. Co roku więc, otwierając obiekt dla zwiedzających, zaczynaliśmy od sprzątania i zabezpieczania czego się da, by móc bezpiecznie tędy przechodzić.

Teraz mury poterny są już bezpieczne i suche, ponieważ wykonano ciągłą, jednolitą izolację z membrany syntetycznej, która odprowadza wodę znad konstrukcji murowej na zewnątrz. Żeby to zrobić, konieczne było odsłonięcie części nasypu i powtórne nałożenie gruntu po wykonaniu prac. Od zewnętrznej strony zabytku założono odprowadzający nadmiar wody system drenażowy.

- System działa bez zarzutu, jest w stu procentach skuteczny. Zanim położyliśmy nowe tynki, przeprowadziliśmy testy. Przez kilka dni w lipcu padało bardzo intensywnie - nie było żadnych przesiąków - chwali konserwator.
 

Maciej Szczepkowski z MHMG zapewnia, że system ochrony murów przed wodą działa bez zarzutu

Goretex dla poterny

Mury ogołocone z grubych tynków zostały oczyszczone z obfitej warstwy mchów i porostów, i zdezynfekowane. Na zakończenie położono wielowarstwowe tynki renowacyjne, działające jak goretex w sportowej kurtce - wilgoć może swobodnie przez nie przenikać i odparowywać. Zwieńczeniem prac była konserwacja dwóch par oryginalnych XVII.wiecznych wrót, przez które wchodzi się do poterny. Zdjęto pokrywę współczesnej farby, odsłaniając historyczne nawarstwienia - teraz uważni zwiedzający będą mogli poznawać dzieje obiektu przyglądając się odnowionym drewnianym wrotom, przyglądając się widocznym zadrapaniom i rysom.
 

Pomieszczenie w poternie, które zostało zamurowane ponad 40 lat temu. Jakie było jego pierwotne przeznaczenie?

Nocki są zadowolone

Remont tunelu przyniósł ze sobą dwa odkrycia. Po prawej stronie obiektu (patrząc od wejścia) odsłonięto pomieszczenie o powierzchni 20 mkw., które zostało zamurowane w latach 70. tych XX wieku (czas zamknięcia muzealnicy określili na podstawie znalezionych w zalegających wewnątrz śmieciach gumofilców oraz… garnków i patelni).

- Pomieszczenie to widoczne było na planach twierdzy. Zastanawialiśmy się, czy to pomyłka rysownika, czy też rzeczywiście się tu znajduje - komentuje Maciej Szczepkowski. - Nie znamy jego przeznaczenia. Z konstrukcji można mniemać, że zostało dołożone do poterny z czasem. Być może był to magazyn, albo pomieszczenie dla załogi, co można wnioskować po sąsiadujących z nim dwóch izbach przeznaczonych dla wartowników. Ustalanie funkcji jeszcze przed nami.

Odsłonięte ceglane pomieszczenie ma już swoich lokatorów - u powały zwisa kilka nietoperzy, które chętnie spędzają czas zimowej hibernacji w Twierdzy Wisłoujście. Przypomnijmy, że dla ochrony przedstawicieli tych ssaków fortyfikacja uzyskała status obszaru chronionego “Natura 2000”.

W pierwszym pomieszczeniu po lewej stronie od wejścia do tunelu, usunięto z kolei fragment wtórnego muru. Okazało się, że znajduje się tam wąski, schodzący w dół tunel, przechodzący pod wejściem do poterny.

- Miało on z pewnością znaczenie techniczne - nie wiadomo jeszcze jakie, człowiek nie byłby w stanie tędy się przedostać - objaśnia konserwator. - Tego odkrycia z kolei kompletnie się nie spodziewaliśmy - tunelu nie ma na żadnych planach obiektu.
 

Nietoperze są zadowolone. Odsłonięta izba doskonale nadaje się do hibernacji. Mały punkcik wskazywany palcem to jeden ze śpiących ssaków

Nagroda turystyczna dla gdańskiej fortyfikacji

Zgodnie z wymogami ochrony obszaru “Natura 2000” sezon turystyczny w Twierdzy Wisłoujście trwa od 1 maja do końca września - chętni do zwiedzania obiektu po remoncie będą więc musieli uzbroić się w cierpliwość.

Prace remontowe zostały wykonane dzięki dofinansowaniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Całkowity koszt wyniósł 569 225,43 zł brutto, wkład własny MHMG - 105 433,95 zł brutto.

Podczas odbywającego się kilka dni temu Kongresu Turystyki Polskiej w Świdnicy Twierdza Wisłoujście, oddział MHMG otrzymała nagrodę Produktu Turystycznego Roku 2016. Ważnym argumentem dla jurorów konkursu były z pewnością dwa wydarzenia, które rozegrały się w Twierdzy w sierpniu 2016 r.: festiwal “Twierdza Wisłoujście szykuje się do bitwy!” oraz widowisko historyczne najeżone pirotechniką i wideomappingiem “Bitwa Morska. Tajemnice Twierdzy Wisłoujście”.


Wrota do poterny otwarte - zwiedzających zapraszamy od 1 maja 2017 r.

Na profilu MHMG na Facebooku można obejrzeć film dokumentujacy prace remontowe w poternie.


Czytaj także

Bitwa Morska przypomniała historię Twierdzy Wisłoujście. I to w jakim stylu!

Obejrzyj:

Twierdza Wisłoujście szykuje się do bitwy



TV

Bajpas kartuski działa