To prawdziwa gratka nie tylko dla miłośników historii miasta. Książka „Ubodzy, chorzy, sieroty. Szpitale dawnego Gdańska w okresie średniowiecza i nowożytności” jest opowieścią o fenomenie gdańskiego szpitalnictwa, którego początki sięgają czasów średniowiecza i działających w mieście kościołów. „Ubodzy, chorzy, sieroty. Szpitale dawnego Gdańska w okresie średniowiecza i nowożytności” to sześć rozdziałów, 166 stron i 70 ilustracji, głównie przedstawień kartograficznych i planów. Publikację przygotowali profesorowie Adam Szarszewski i Aleksander Piwek oraz doktorzy Katarzyna Darecka, Piotr Samól i Janusz Dargacz.
- Pod wieloma względami wyprzedzało ono inne miasta dawnej Europy. W nowożytnym Gdańsku wyspecjalizowała się dość wcześnie medycyna dziecięca. W publikacji skupiliśmy się głównie na kwestiach związanych z architekturą szpitali i jej zmianami, ponieważ we współczesnej topografii zniszczonego w 1945 r. miasta nie znajdziemy już pozostałości budynków służących ubogim i leczeniu chorych. Wyjątkiem są pewne partie powstałego przed 1380 r. szpitala Bożego Ciała przy ul. 3 Maja – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.
Z pewnością wielu czytelników odkryje w tej lekturze miejsca i obiekty, które dotychczas nie przywodziły im na myśl obrazków z medycyną w tle. Jednym z takich miejsc był odbudowany w latach 50. XX wieku ze zniszczeń wojennych dom Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego Księża Pallotyni przy ul. Elżbietańskiej 1. W średniowieczu działał tu pod patronatem św. Elżbiety jeden z najbogatszych gdańskich szpitali.
Pierwsze wzmianki o rozwoju gdańskiego szpitalnictwa pochodzą z okresu panowania Krzyżaków, zakonu, którego misją była opieka nad chorymi podróżnymi na terenie Ziemi Świętej. Początkowo instytucje szpitalne zakładano przy kościołach. Najwcześniej powstał Szpital Świętego Ducha (1310-1311). Na przełomie XIV/XV w. powstały szpitale: Bożego Ciała (1351 r.), św. Barbary (1387 r.), św. Elżbiety (ok. 1393 r.), znajdujący się poza murami miasta lazaret oraz szpital dla marynarzy przy kościele św. Jakuba na Młodym Mieście (1414 r.).
W epoce nowożytnej działalność gdańskich instytucji podlegała procesom specjalizacji. W 1541 r. w Szpitalu Świętej Elżbiety utworzono wydzielony oddział dziecięcy. W 1549 r. powstał oddział dla umysłowo chorych. Osoby cierpiące na zaburzenia w całej Europie zamykano wówczas w więzieniach, bądź - w wielu przypadkach uznawano za opętane. W XVII wieku, w związku z zagrożeniem epidemią dżumy, na terenie Gdańska stworzono dom dla zadżumionych.
Książka wydana przez Muzeum Gdańska i Okręgową Izbę Lekarską opowiada także o historii i architekturze (włącznie z detalami stolarskimi) Domu Dobroczynności działającego od 1699 roku przy ul. Sierocej 6 (obecnie Dom Chodowieckiego i Grassa - oddział Gdańskiej Galerii Miejskiej).
Publikacji towarzyszy wystawa pod tym samym tytułem. W Domu Uphagena można obejrzeć blisko 50 oryginalnych eksponatów oraz rycin, ilustracji i XIX-wiecznych zdjęć, a także odnaleziony w 2009 r. w kościele św. Jakuba wyjątkowy kartusz natrumienny ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.
Książkę natomiast będzie można zakupić w sklepikach Muzeum Gdańska. Do sprzedaży trafi 250 egzemplarzy w cenie 70 zł.
Zwiedzanie wystawy:
Termin: do 29.03.2020 r. (z wyjątkiem poniedziałków, wtorków oraz dni świątecznych)
Miejsce: Dom Uphagena, ul. Długa 12, Gdańsk
Wstęp: 16 zł / normalny; 8 zł / ulgowy; 35 zł rodzinny (1-2 dorosłych, 2-6 dzieci do lat 18), bezpłatnie w ramach Karty Mieszkańca
Pozostałe wydarzenia:
Oprowadzania kuratorskie: Ubodzy, chorzy, sieroty. Szpitale dawnego Gdańska w okresie średniowiecza i nowożytności
Termin: 11 II 2020 r. (wtorek), godz. 12:00
14 III 2020 r. (sobota), godz. 12:00
Miejsce: Dom Uphagena, ul. Długa 12, Gdańsk
Wstęp: bezpłatny
Muzeum Gdańska Seniorom: Ubodzy, chorzy, sieroty. Szpitale dawnego Gdańska w okresie średniowiecza i nowożytności
Termin: 26.03.2020 r. (czwartek), godz. 11:00-13:00
Miejsce: Dom Uphagena, ul. Długa 12, Gdańsk
Rejestracja: d.powirska@muzeumgdansk.pl; w terminie 16 – 25 marca 2020 - limit miejsc: 18 os.