O Zielonym Ładzie wspominali tego dnia już goście panelu zatytułowanego „Prawica, lewica, centrum. Polityka przyszłości”: Aleksander Hall - historyk, dawny opozycjonista, współtwórca Ruchu Młodej Polski; Anna Materska-Sosnowska - politolożka z Uniwersytetu Warszawskiego; i Barbara Nowacka - posłanka na Sejm. Jednak ta część dyskusji, prowadzona przez Jacka Bendykowskiego, prezesa Fundacji Gdańskiej, poświęcona była przede wszystkim szeroko rozumianej polityce. Uczestnicy debaty wskazywali m.in. na fakt, że partie w Polsce źle się kojarzą, zaś partie liderskie nie są trwałe. Tymczasem, jak zgodnie uznali, lepiej rozwijają się te kraje, które mogą pochwalić się stabilnym systemem partyjnym. Rozmówcy mówili także o tym, że świat „poszedł na lewo”, a jednak w Europie więcej osób identyfikuje się z prawicą. Aleksander Hall i Jacek Bendykowski podkreślali, że ruch polityczny i partia jest wspólnotą, która „musi być wspólnotą wartości, inaczej zmienia się w partię władzy bądź oporu i protestu”.
Zagadnieniu Zielonego Ładu poświęcony był całkowicie następny panel, zatytułowany „Zielony Ład i nowy Bauhaus - Polska w czasach zielonej zmiany”. Uczestnikami spotkania byli Wojciech Jakóbik - redaktor naczelny BiznesAlert i wykładowca Kolegium Europy Wschodniej na Uniwersytecie Warszawskim; Izabela Zygmunt - tłumaczka i ekolożka, aktywistka organizacji CEE Bankwatch Network i Polskiej Zielonej Sieci; oraz dr Marek Prawda - Dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.
Specjalne przemówienie, otwierające tę część sympozjum przygotował Frans Timmermans, Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu. Odwołał się do postaci śp. prezydenta Pawła Adamowicza, przypominając, że był on człowiekiem silnych przekonań, którego bardzo podziwiał. Dodał, że teraz jest szczególny czas, kiedy Europa musi pozostać zjednoczona wobec nienawiści, nietolerancji i ksenofobii. - Wolność słowa i wolność bycia tym, kim się urodziliśmy, to najświętsze wartości demokracji liberalnych. Wiem, że jako prezydent Gdańska Paweł Adamowicz pracował niestrudzenie na rzecz ochrony tych wartości - zauważył holenderski polityk.
W dalszej części przemówienia Timmermans skupił się na podkreśleniu znaczenia dla świata Zielonego Ładu - szczególnie ważnego jego zdaniem w sytuacji wychodzenia z pandemii i odbudowy gospodarki - i wskazał, jaki wpływ będzie miał on na pozycję Polski w Europie, ale i co bezpośrednio zyskają na nim Polacy na co dzień.
- W Polsce dziś z powodu zanieczyszczeń powietrza umiera przedwcześnie 50 tys. osób. Dzieci zapadają na schodzenia płuc. Jednak nadal głównym źródłem ciepła i energii elektrycznej pozostaje węgiel - niepokoił się polityk. - Często mówię, że jestem optymistą w kontekście Polski i jej potencjału do objęcia wiodącej roli w Europejskim Zielonym Ładzie. Bo Polska ma transformację w swoim DNA. Fenomenalny postęp, jaki osiągnęliście od 1989 roku jest źródłem inspiracji dla wielu krajów tego regionu. Dziś Polska ma najniższą stopę bezrobocia w Europie i perspektywy wzrostu gospodarczego, których wielu wam zazdrości.
Podkreślił, że Unia Europejska, która od 20 lat wspiera Polskę politycznie i finansowo, będzie to robić nadal, towarzysząc naszemu krajowi również w kolejnych transformacjach. Według jego zapowiedzi, w ciągu najbliższych siedmiu lat Polska będzie największym beneficjentem Funduszu Spójności, Funduszu Modernizacji, Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.
- Polska jest jednym z największych beneficjentów Europejskiego Funduszu Odbudowy. Od chwili obecnej do 2027 roku Polska będzie beneficjentem funduszy stanowiących równowartość 23% jej rocznego dochodu narodowego brutto. To ogromna szansa, której nie można i nie należy zmarnować - przestrzegał Timmermans, zaznaczając, że Zielony Ład przyniesie kolejną ważną transformację i ogromną szansę rozwoju. Ale, aby było to możliwe, nasz kraj musi odejść od tradycyjnych elektrowni węglowych, które już teraz przynoszą straty i stanowią bardzo duży koszt dla budżetu państwa i podatników.
- Żadna polska rodzina nie powinna być zmuszona do ogrzewania węglem, płacenia podatków na utrzymanie przy życiu przemysłu paliw kopalnych, czy do ograniczania podstawowych potrzeb grzewczych w okresie zimowym. Tak, 10 lat temu węgiel był najtańszym źródłem energii elektrycznej, ale świat się zmienił - zauważył polityk.
Dodał, że technologie słoneczne i wiatrowe są obecnie tańsze od paliw kopalnych, a obywatele Polski mają prawo do korzystania ze związanego z nimi postępu technologicznego. Przypomniał, że Europa idzie do przodu bardzo szybko, stając się dobrym wzorem dla innych - za przykład podał grudzień ubiegłego roku, kiedy przywódcy UE uzgodnili redukcję emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 roku, dzięki czemu już do 2050 roku Europa miałaby stać się pierwszym na świecie kontynentem neutralnym dla klimatu.
- Kiedy po raz pierwszy ogłosiliśmy te cele w grudniu 2019 roku byliśmy na arenie międzynarodowej dość osamotnieni. Ale przez ostatnie półtora roku w nasze ślady poszły Stany Zjednoczone, Japonia, Chiny, Korea Południowa, Republika Południowej Afryki i wiele państw. Ambicje Europy ustawiły poprzeczkę dla całego świata. Obecnie ambitnymi zobowiązaniami objęto 75% światowych emisji gazów cieplarnianych i nigdy jeszcze nie byliśmy tak blisko spełnienia naszych globalnych zobowiązań klimatycznych na rzecz ograniczenia globalnego wzrostu temperatury do 1,5 stopni Celsjusza - cieszył się polityk.
Zapowiedział, że w ciągu następnych 10 lat niemal wszystkie państwa członkowskie UE staną się wolne od węgla - i to nie w wyniku polityki klimatycznej, ale dlatego, że zamknięcie elektrowni węglowych ma sens ekonomiczny.
Zobacz nagranie z sympozjum inauguracyjnego Studium Obywatelskiego im. Pawła Adamowicza, które odbyło się 1 czerwca w Europejskim Centrum Solidarności:
