Pod tablica z nazwą skweru umieszczono krótkie wyjaśnienie “Gyddanyzc to najstarsza forma zapisu nazwy Gdańsk. Po raz pierwszy została wymieniona przez Jana Kanapariusza w “Żywocie św. Wojciecha” na przełomie X i XI wieku.” Nowa nazwa skweru to najstarsza nazwa miasta Gdańska zapisana po łacinie po śmierci św. Wojciecha ponad tysiąc lat temu (997). Zaproponował ją prof. Andrzej Januszajtis, znawca historii Gdańska.
Niechlubny skwer im. ks. Jankowskiego
Przypomnijmy, że obecny Skwer Gyddanyzc jeszcze niedawno był skwerem księdza prałata Henryka Jankowskiego. Podczas sesji Rady Miasta w kwietniu 2019 roku gdańscy radni zdecydowali o nowej nazwie tego miejsca. Zanim to jednak nastąpiło skwer był miejscem spektakularnego obalenia monumentu, awantur i przepychanek obrońców i przeciwników księdza Jankowskiego.
Stało się to po głośnym reportażu Bożeny Aksamit w “Dużym Formacie” dodatku do "Gazety Wyborczej" (3 grudnia 2019 roku) o ciemnej stronie księdza Jankowskiego - wykorzystywaniu seksualnym nieletnich. Pod pomnikiem księdza dochodziło do protestów przeciwko honorowaniu duchownego, pomnik został oblany czerwoną farbą, przymocowano do niego deskę z napisem "Pomnik hańby Kościoła katolickiego". Wielu mieszkańców Gdańska domagało się jego usunięcia, a prezydent Paweł Adamowicz już w grudniu zapowiadał, że "w przestrzeni publicznej nie ma miejsca na pomnik księdza Jankowskiego" i że "pomnik docelowo zniknie z tego miejsca”.
Przekazanie pomnika jego właścicielom, czyli członkom komitetu, który doprowadził do ustawienia pomnika. Luty 2019 rok
W lutym 2019 roku pomnik został przewrócony przez trzech aktywistów z Warszawy, którzy w swoim manifeście tłumaczyli powody jego obalenia. Potem pomnik wrócił jeszcze na chwilę - za sprawą związkowców z „Solidarności" - na swoje miejsce. W marcu br Rada Miasta Gdańska podjęła trzy uchwały dotyczące ks. Jankowskiego: odebrania mu tytułu honorowego obywatela Gdańska, rozbiórki pomnika duchownego i zmiany nazwy skweru noszącego imię kapłana. Następnego dnia po sesji rady społeczny komitet budowy pomnika ks. Jankowskiego usunął monument.
Obecnie pomnik znajduje się na zapleczu kościoła św. Brygidy w Gdańsku.
Przypomnijmy, że pomnik księdza Jankowskiego został odsłonięty w rocznicę podpisania porozumień sierpniowych 31 sierpnia 2012 roku. Odlany z brązu monument stanął na skwerze księdza Jankowskiego przy ul. Stolarskiej w Gdańsku, niedaleko parafii pod wezwaniem świętej Brygidy.
„Gyddanyzc” historyczna nazwa która nie dzieli
Z wnioskiem o nadanie nazwy Skwer Gyddanyzc wystąpiła prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz. Władze Gdańska zamówiły wcześniej opinię historyczną w tej sprawie u znawcy dziejów Gdańska Andrzeja Januszajtisa.
Jak powiedział Piotr Borawski zastępca prezydent Gdańska nowa nazwa skweru ma przede wszystkim nie dzielić mieszkańców, nie budzić sporów. - Chcieliśmy uprzedzić propozycje, które mogłyby wywoływać spór - mówił Piotr Borawski, zastępca prezydent Gdańska. - Głosowaniem chcielibyśmy zakończyć kwestię nazwy dla tego miejsca. Tam nie było historycznej nazwy. Przed wojną znajdował się tam kwartał kamienic.
Radny klubu "Wszystko dla Gdańska" Andrzej Stelmasiewicz aapelował, aby nie "demonizować" nowej, trudnej nazwy skweru. Podkreślił, że choć nazwa jest rzeczywiście obca dzisiejszemu językowi, może dzięki temu wielu turystów patrząc na nią i usiłując wymówić, stwierdzi: "a co to za dziwoląg?". I to może skłoni ich do sprawdzenia w internecie tej nazwy. To będzie wartość edukacyjna.
Wszystkim, którzy zastanawiają się, jak wymówić nową nazwę skweru, tłumaczy profesor Andrzej Januszajtis
- Jak to przeczytać? - mówi profesor Januszajtis. - To jest po łacinie więc c to k. I to tylko można przeczytać "Gdansk", może "Gydansk", niewielka różnica. Więc widzimy, że nazwa naszego miasta jest niezmieniona od ponad tysiąca lat.
Czytaj także:
Ks. prał. Henryk Jankowski nie będzie już Honorowym Obywatelem Gdańska. Co z pomnikiem?
