27 stycznia 1945 roku oddziały Armii Czerwonej wyzwoliły więźniów niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady - Auschwitz-Birkenau. To właśnie ten dzień uznaje się za symboliczny koniec zaplanowanego i wprowadzonego w czyn ludobójstwa i eksterminacji - Holocaustu. Szacuje się, że z rąk nazistów i ich sojuszników zamordowanych zostało około 6 milionów osób pochodzenia żydowskiego, z czego 2 miliony stanowiły dzieci. W roku 2005 roku Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych ustanowiło dzień 27 stycznia, dniem Pamięci o Ofiarach Holocaustu.
- Listę nazwisk Żydów, ofiar II wojny światowej czytalibyśmy bez przerwy 100 dni i nocy. 6 milionów Żydów, europejskich Żydów zastrzelonych w egzekucjach, zamordowanych w komorach gazowych, zamęczonych i zagłodzonych w gettach i obozach. Nikt z nich nie zasłużył na ten straszny los - mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. - Około 3 milionów ofiar Holocaustu to obywatele Polski. Dlatego dziś my, Polacy, mamy obowiązek nieustannego przypominania o tej zbrodni.
Pamięć pomordowanych uczcił film „Pamięci naszej strzeżcie”, który swoją premierę miał w środę, 27 stycznia. Film ten to 31-minutowa, artystyczna refleksja o przeszłości Gdańska, w którym splatały losy wielu narodowości. W ten sposób uczczony został w naszym mieście Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu - po raz pierwszy tylko w wirtualnej formie, z uwagi na pandemię (co roku gdańskie obchody odbywały się pod pomnikiem Kindertransportów lub pod makietą Wielkiej Synagogi, czyli w miejscach, które są najbardziej kojarzone ze społecznością gdańskich Żydów).
- Film rozpoczyna się cytatem z wiersza Sary Rajzen „Nie zapomnijcie nas, pamięci naszej strzeżcie”. Ten apel jest wciąż aktualny i dlatego sięgamy do takich form przekazu jak obraz i dźwięk - mówi Marek Brand, autor scenariusza i reżyser filmu. - Nie skupiamy się na historii Żydów gdańskich, bo jest ona wpleciona w tragiczny los wszystkich Żydów zamordowanych w bestialski sposób w czasie II wojny światowej. Wojny, która zaczęła się w Gdańsku. Mamy nadzieję, że dzięki tej impresji, wiele młodych osób zechce zapoznać się z historią gdańskich Żydów z Wrzeszcza, Głównego Miasta i Starych Szkotów. Ludzi związanych z historią naszego miasta. W naszym filmie pojawiają się znane nam ulice z Wrzeszcza, centrum miasta, Teatru Leśnego i cmentarza na Gdańskim Chełmie.
ZOBACZ FILM "PAMIĘCI NASZEJ STRZEŻCIE"
W produkcji wykorzystano zarówno archiwalne czarno-białe filmy z okresu 20-lecia międzywojennego i II wojny światowej, teksty poetyckie: „Przed pogromem” Rozy Niewiadowskiej w tłumaczeniu Belli Szwarcman-Czarnoty, „Moje żydowskie oczy” Rejzel Żychlińskiej w tłumaczenie Belli Szwarcman-Czarnota, „Już czas” Władysława Szlengela, „Nie mów nigdy” Hirsza Glika w tłumaczeniu Joanny Lisek i Karoliny Szymaniak oraz ujęcie z filmu „W cieniu Wielkiej Synagogi” w reżyserii Andrzeja Dudzińskiego, w których pokazane są ulice Gdańskiego Wrzeszcza, Śródmieścia oraz cmentarza żydowskiego na gdańskim Chełmie.
- Ten film daje świadectwo naszej pamięci, pamięci o zamordowanych milionach ludzi, pośród których tysiące to Żydzi gdańscy - mówi Michał Samet, przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku. - Dla obecnej społeczności żydowskiej w Gdańsku to bardzo ważna kwestia. „Jesteśmy tu” - tak brzmią słowa w piosence „Nie mów nigdy”, którą napisał żydowski poeta i partyzant Hirsz Glik, na wieść o wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim. Teraz my jesteśmy tu, z pamięcią o naszym zamordowanym narodzie i nadzieją, że taka tragedia nigdy się nie powtórzy.
W produkcji filmu wzięli udział aktorzy: Aleksandra Chaładaj, Kinga Hornik, Katarzyna Golecka oraz Marek Brand. W filmie występują również prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz oraz Michał Samet, przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku.
Archiwalne filmy dokumentalne przygotował Andrzej Dudziński. Muzykę opracował Ignacy Jan Wiśniewski. Modlitwy („El Male Rachamim” - modlitwa za zamordowanych, i „Kadisz” - modlitwa) przetłumaczył i wykonał Jakub Skrzypczak.
W programie wykorzystano materiały i zdjęcia archiwalne z prywatnych zbiorów kolekcjonerskich Arnolda Bremanta, Thiasa van der Verhuiza, Krzysztofa Gryndera, Samuela Maliny, Thomasa Tenne i Andrzeja Dudzińskiego.
