Nagroda Literacka Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” to przyznawane od 2010 roku (co dwa lata) szczególne wyróżnienie, które ma za zadanie wspierać europejską poezję. W każdej edycji konkursu nominowano siedem autorek i autorów z siedmiu europejskich państw - nominacje do finału zgłaszają tłumacze, którzy jednocześnie proponują swoją wizję przekładu danego twórcy. Z finałowej siódemki zwycięzcę wybiera jury złożone z tłumaczy, poetów, pisarzy, krytyków i przedstawicieli innych dyscyplin sztuki. Oprócz nagrodzonego poety, wyróżniany jest także jego tłumacz - jest to szczególnie istotne, jako że często zapomina się o tych, bez których pozostawalibyśmy zamknięci w ciasnych granicach własnego języka.
Wraz z nowym cyklem Nagrody Literackiej Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności”, którego gala finałowa odbędzie się w 2022 roku, zmodyfikowane zostały zasady konkursu. Dotąd podstawowym kryterium zgłaszania poetów i poetek był kraj ich pochodzenia, obecnie zaś obowiązywać będzie kryterium języka. Jak tłumaczą organizatorzy, zmiana ta wynika ze świadomości, że twórców znacznie bardziej definiuje język, w którym tworzą niż miejsce zamieszkania czy obywatelstwo.
Zgłoszenia poetów i poetek tworzących w językach obcych mogą przesyłać tłumacze i tłumaczki literatury specjalizujący się w danym języku, natomiast zgłoszeń polskich twórców mogą dokonywać wydawnictwa i inne podmioty publikujące poezję. W nowym cyklu Nagrody Europejski Poeta Wolności możliwe są zgłoszenia zarówno całej twórczości (zakładające dokonanie przez tłumaczy autorskich wyborów poezji danego twórcy), jak i pojedynczych, już opublikowanych tomów.
W naborze rozpatrywane będą utwory poetów i poetek piszących w następujących językach (a także wszystkich ich istniejących formach i dialektach): język albański, język czeski, język estoński, język niemiecki oraz języki górno- i dolnołużycki, język polski oraz język kaszubski, język norweski oraz języki saamskie (lapońskie) i język kweński, język słoweński oraz język ukraiński.
Zwycięzców wskaże jury nagrody, w składzie: Krzysztof Czyżewski (przewodniczący), Paweł Huelle, Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska i Olga Tokarczuk. Laureaci otrzymają statuetki oraz 100 tys. zł (poeci) i 20 tys. zł (tłumacze).
Nabór do Nagrody Literackiej Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” 2020 został otwarty, termin nadsyłania zgłoszeń upływa 30 października tego roku, a szczegółowy harmonogram oraz regulamin konkursu znajdują się na stronie www.europejskipoetawolnosci.pl.
Tomy nominowane do Nagrody Europejski Poeta Wolności w poprzednich edycjach można nabyć w sklepie internetowym Instytutu Kultury Miejskiej: www.sklep.ikm.pl. Dostępne są także u dystrybutorów w księgarniach internetowych.
Dotychczasowi laureaci i laureatki: 2010 - Uładzimir Arłow - Białoruś (w przekładzie Adama Pomorskiego), 2012 - Durs Grünbein (Niemcy) i jego tłumacz Andrzej Kopacki, 2014 - Dorta Jagić (Chorwacja) i jej tłumaczka Małgorzata Wierzbicka, 2016 - Ana Blandiana (Rumunia) i jej tłumaczka Joanna Kornaś-Warwas, 2018 - Linda Vilhjálmsdóttir (Islandia) i jej tłumacz Jacek Godek, 2020 - Sinéad Morrissey (Irlandia) i jej tłumaczka Magda Heydel.
