Na mocy obowiązującej od września 2015 roku ustawy krajobrazowej gminy mogą uchwalać własne uchwały krajobrazowe, które wprowadzają jasne zasady i warunki umieszczania nośników reklamowych w przestrzeni publicznej. Dzięki uchwałom władze mogą egzekwować sankcje za łamanie ustalonych zasad, a także pobierać opłaty za umieszczanie reklam.
Na terenie Obszaru Metropolitalnego Gdańsk - Gdynia - Sopot takie uchwały od ponad dwóch lat mają Gdańsk i Sopot. Gdynia i Władysławowo są w trakcie opracowywania projektów.
- Sopot jest przykładem miasta, w którym przepisy uchwały krajobrazowej odmieniły przestrzeń publiczną - mówi Marcin Skwierawski, wiceprezydent Sopotu. - Od początku przyświecała nam idea, aby porządkowanie przestrzeni rozpocząć od siebie, dając właściwy przykład jej pozostałym użytkownikom. W pierwszej kolejności usunęliśmy billboardy będące własnością Miasta. Do dziś z przestrzeni Sopotu zniknęło przeszło 500 tablic i urządzeń reklamowych. Rosnąca świadomość sprawia, że zarówno małe firmy, jak i znani przedsiębiorcy coraz chętniej przystępują do zmiany identyfikacji wizualnej swoich działalności. Szczególnie zauważalny jest ten proces w przypadku zmian szyldów.
Jak zauważa Piotr Grzelak, zastępca prezydenta Gdańska ds. zrównoważonego rozwoju, efekty działania Uchwały Krajobrazowej Gdańska (UKG) są niepoliczalne, lecz łatwo dostrzegalne.
- Z przestrzeni miasta zniknęła zdecydowana większość billboardów, banerów oraz wielkopowierzchniowych siatek na elewacjach budynków - mówi Piotr Grzelak. - Od użytkowników przestrzeni miejskiej dociera mnóstwo sygnałów, że przyjemniej jest mieszkać w mieście, którego krajobraz nie krzyczy hasłami reklamowymi. Wystarczy cofnąć się do zdjęć sprzed kwietnia 2020 roku, kiedy to zakończył się okres dostosowawczy UKG, aby dostrzec rewolucję, jaka zaszła w przestrzeni miasta. Cieszę się, że możemy się dzielić doświadczeniem z innymi gminami, by również w nich takie pozytywne zmiany mogły mieć miejsce.
Grupa specjalna ds. uchwał krajobrazowych
Aby przybliżyć i ułatwić proces tworzenia zapisów uchwał krajobrazowych, biuro OM GGS zainicjowało wymianę doświadczeń w tym zakresie. Od października 2020 r. grupa ds. uchwał krajobrazowych utworzona przy Komisji ds. Infrastruktury i Środowiska Obszaru pracuje nad uniwersalnymi elementami uchwał, gotowymi do wykorzystania przy tworzeniu projektu dla danej gminy.
W gronie samorządowców i pracowników jednostek, które odpowiadają w gminach za ład krajobrazowy, trwają ustalenia, jakie zapisy uchwał krajobrazowych mogą stanowić wzór dla innych miast i gmin.
W skład grupy wchodzą: architekt Maria Czerniak - autorka sopockiej uchwały krajobrazowej, prawnicy oraz przedstawiciele gmin: Sopot, Gdańsk, Gdynia, Kolbudy, Malbork, Żukowo, Rumia, Pruszcz Gdański, gmina Pruszcz Gdański, Władysławowo, Wejherowo, Szemud, Krynica Morska, Pelplin, Lębork, Puck.
Standard na rzecz porządku reklamowego w metropolii i wzór dla innych
Grupa spotyka się raz w tygodniu. Najważniejszym celem jest opracowanie szablonu uchwał krajobrazowych, czyli podstawy prawnej obejmującej zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabarytów, standardów jakościowych oraz rodzajów materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane.
Od października zespół urbanistyczny m.in. opracowuje słownik pojęć, które mogą być zawarte w uchwałach i wyznacza typy obszarów/stref na terenie danej gminy (np. strefa bez reklam, strefa promocji reklam, strefa ekspozycji walorów przyrodniczych). Ten etap dobiega końca. Następnie zespół prawników ujmie wypracowany materiał w ramy prawne i stworzy zarys przykładowej uchwały krajobrazowej. Na koniec wypracowane rozwiązania ocenią recenzenci. Prace potrwają do września br.
W ten sposób powstanie standard obowiązujący na obszarze metropolii, który będzie mógł być wzorem dla innych regionów Polski.
- Projekt uchwały krajobrazowej dla gminy Władysławowo jest już uzgodniony z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, przymierzamy się do publicznego wyłożenia jego treści - mówi Paulina Pach z Urzędu Miejskiego we Władysławowie. - Współpraca z Obszarem Metropolitalnym była bardzo pomocna przy tworzeniu naszej uchwały. Miasta, w których uchwały krajobrazowe są wdrażane w życie, podzieliły się swoim doświadczeniem. Ustandaryzowany słowniczek pojęć był opracowywany m.in. w oparciu o definicje zawarte w treści uchwały gminy Władysławowo, ale odpowiada na potrzeby wszystkich miast i gmin, których przedstawiciele uczestniczą w pracach grupy. Dokument będzie istotnym punktem wyjścia dla gmin czy miast, które dopiero rozpoczną swoją “przygodę” z uchwałą krajobrazową.
Działania grupy przewidują również edukację urzędników, którzy będą wdrażać zapisy uchwał krajobrazowych w poszczególnych samorządach. Grupa będzie wspierać samorządy aż do etapu przyjęcia uchwały przez radę gminy.
Czerpiemy z doświadczeń Sopotu i Gdańska
Podczas prac grupa bazuje głównie na doświadczeniach praktyków z Gdańska i Sopotu, którzy uchwały krajobrazowe z powodzeniem wdrażają od ponad dwóch lat. Oba samorządy postawiły przede wszystkim na informację dla mieszkańców i osób zainteresowanych zamieszczeniem reklam. Organizowane są szkolenia dla twórców szyldów, powstały bazy najciekawszych gotowych projektów i metamorfoz szyldów.
- Podjęcie uchwały krajobrazowej jest dla gminy Władysławowo ważnym elementem odpowiedzialności za ład w przestrzeni - dodaje Paulina Pach. - Zważywszy na sezonowy napór reklam i obiektów małej architektury w naszej gminie, zależy nam na przyjęciu skutecznej "broni" w walce z niesubordynowanymi przedsiębiorcami, która ujednolici, ustandaryzuje otoczenie i sprawi, że gmina Władysławowo będzie cieszyć oczy mieszkańców i przyjezdnych.
oprac. IB
