Actus Humanus - retransmisje radiowe koncertów na Wielki Tydzień i Wielkanoc
Anna Umięcka: - Nad programem tak dużego festiwalu jak Actus Humanus pracuje się kilka lat. Nagły zakaz organizowania wydarzeń kulturalnych to niezwykle trudna sytuacja dla organizatorów i artystów. Jak sobie poradziliście państwo z tą sytuacją?
Filip Berkowicz, dyrektor artystyczny festiwalu Actus Humanus: - Życie potrafi zaskakiwać, ale też trzeba być przygotowanym na różne scenariusze. Jeszcze miesiąc temu nie myśleliśmy, że to nas dotknie. W swoim czasie przeżywałem już różne katastrofy: wybuch wulkanu i przewożenie artystów samochodami z Paryża czy St. Petersburga do Polski; brak wody w 40-stopniowym upale podczas suszy; odwołane samoloty (to już prawie reguła) czy lądowania w Warszawie zamiast w Gdańsku i szybka organizacja transportu. Na to rzeczywiście trzeba być przygotowanym realizując takie przedsięwzięcie. Teraz jednak mierzymy się z czymś zupełnie nowym. Pandemią i wykluczeniem mobilności ludzi. Szkoda, że nie możemy się tradycyjnie spotkać z naszą publicznością w Wielkim Tygodniu - 8 kwietnia miał się rozpocząć nasz jubileusz 10-lecia Actus Humanus, ale bardzo się cieszę, że siedem koncertów udało się włączyć do edycji grudniowej i zorganizujemy duże dziesięciodniowe przedsięwzięcie, które jakościowo i ilościowo nie będzie się różniło od naszych produkcji z ostatnich lat - 20 koncertów, 10 dni spotkań z najwybitniejszymi wykonawcami muzyki dawnej.
Przesunięcie aż siedmiu z dziesięciu koncertów na grudzień świadczy również o tym, że artyści bardzo elastyczne podeszli do tematu, i że zależy im na koncertowaniu w Gdańsku.
- Udało się znaleźć miejsce w kalendarzu choć była to dość karkołomna układanka. Nie uda się zaprezentować całego programu, ale mamy już potwierdzenie, że dwa koncerty, których nie usłyszymy w grudniu, odbędą się w Gdańsku w Wielkim Tygodniu w przyszłym roku.
Jakich koncertów nie uda się zawrzeć w grudniowej edycji?
- Koncert Williama Christie’ego i jego Les Arts Florissants z „Leçons de Ténèbres” Couperina pokażemy w 2021 roku, podobnie jak The Tallis Scholars z muzyką Tomása Luisa de Victorii. Natomiast „Pasję wg św. Jana” Bacha w ujęciu Marka Mikowskiego planujemy dopiero na 2022 lub 2023 rok. Wszystkie pozostałe zaprezentujemy już w grudniu.
Czy nastrój utworów obu edycji nie będzie się ze sobą kłócił?
- To jest wyjątkowy rok i wyjątkowy Actus Humanus. Kiedy powiedziałem mojemu przyjacielowi, że łączymy w tym roku edycje Resurrectio z Nativitas – powiedział, że to się pewna symbolika. Po tym, co się teraz dzieje wokół, będzie rezurekcja i odrodzenie jednocześnie.
A jakie nastroje panują wśród muzyków?
- Taka sytuacja jest bardzo zła dla artystów. Nie chodzi tylko o stronę ekonomiczną. Oni poświęcili muzyce całe życie i swoim talentem i wrażliwością dzielą się z innymi. Ich sposobem na życie jest spotkanie z publicznością i prezentowanie swoich odkryć. Kiedy jest im to odebrane, żaden spektakl online ani żadne facebookowe nagranie tego nie zastąpią. Dlatego też nie zdecydowaliśmy się na organizowanie festiwalu online. Stawiamy na spotkanie z publicznością - to jest największa moc festiwalu. Postawiliśmy na przesunięcie i zobaczymy, co los nam przyniesie – czy uda się nasze plany zrealizować w grudniu, bo prognozy są bardzo różne.
Nie porzuciliście jednak tak całkiem słuchaczy w trudnym czasie i w Programie 2 Polskiego Radia mogą teraz wysłuchać koncertów z poprzednich edycji Actus Humanus.
- Program 2 Polskiego Radia jest współorganizatorem Actus Humanus i wspólnie dbamy o to, aby każdy koncert został zarejestrowany. Mamy też zapis częściowy video w reportażach, którymi teraz dzielimy się z naszą publicznością za pomocą facebooka. Zależało mi, aby festiwal pojawił się w tym szczególnym okresie na antenie radiowej Dwójki w retransmisjach, z komentarzami znakomitych dziennikarzy, których gościmy regularnie w Gdańsku. Trzy ostatnie lata i trzy wspólnie zrealizowane edycje zaowocowały 60 zarejestrowanymi koncertami i z tego bogatego skarbca możemy teraz korzystać. Tak więc zdecydowaliśmy się na obecność w radiu z koncertami, które wzbudziły największe wzruszenie naszej publiczności, czekając oczywiście na grudzień i spotkania z artystami na żywo. Jesteśmy bardzo dobrze do tego przygotowani, ponieważ obok znakomitych rejestracji radiowych udostępniamy online nasze reportaże video z fragmentami koncertów o wypowiedziami artystów, które pozwalają poczuć festiwalową atmosferę, a także książki programowe z komentarzami najlepszych polskich muzykologów, zawierające tłumaczenia tekstów utworów wokalnych. Teraz każdy może po nie sięgnąć słuchając retransmisji radiowych, aby przeczytać komentarz, biogram artysty lub śledzić tłumaczenia utworów. Dbaliśmy przez wszystkie lata, aby nabyć prawa od zespołów do transmisji i retransmisji radiowych i prawa do wizerunku w reportażach. Dbaliśmy też o mocną podbudowę merytoryczną naszych produkcji. Pozwala nam to dziś dzielić się tym z publicznością.
Według jakiego klucza dobrany jest program retransmisji radiowych?
- Jest to przegląd najlepszych koncertów realizowanych w trzech ostatnich latach 2017-2019, oczywiście podczas wiosennej edycji Actus Humanus Resurrectio. To są m.in. niezapomniane, pomnikowe dzieła Jana Sebastiana Bacha - „Pasja w św. Mateusza” w wykonaniu RIAS Kammerchor, Akademie für Alte Musik Berlin pod batutą René Jacobsa, zarejestrowana w 2017 roku w Centrum św. Jana, kiedy rodziła się edycja Actus Humanus Resurrectio czy „Pasja wg św. Jana”, która zarejestrowana w ubiegłym roku w ujęciu zespołu Les Arts Florissants, pod dyrekcją Wiliama Christie’ego. Warto też zwrócić uwagę na zupełnie wyjątkowy cykl ciemnych jutrzni Couperina i Charpentiera w ujęciu Les Talens Lyriques pod kierownictwem Christophe’a Rousseta czy Michela-Richarda de Lalande w magicznym wręcz wykonaniu Ensemble Correspondances Sébastiena Daucé, ale również dyskusyjnych interpretacji zespołu Graindelavoix czy oszałamiającego wykonania La Compagnia del Madrigale, którzy zmierzyli się z opus magnum Carla Gesualda da Venosy.
PROGRAM RETRANSMISJI OD 9 kwietnia
WIELKI CZWARTEK, 8 kwietnia, godz. 13-15, Actus Humanus Resurrectio 2017: "Marc-Antoine Charpentier: Chant joyeux du temps de Pâques", Les Arts Florissants, William Christie – dyrygent; godz. 19-22 - Actus Humanus Resurrectio 2019: "François Couperin / Marc-Antoine Charpentier: Leçons de Ténèbres", Deborah Cachet, Judith Van Wanroij, Kaori Uemura, Les Talens Lyriques, Christophe Rousset – kierownictwo artystyczne, pozytyw, klawesyn
WIELKI PIĄTEK, 10 kwietnia, godz. 19-22, Actus Humanus Resurrectio 2019: "Johann Sebastian Bach: Pasja według św. Jana BWV 245", Les Arts Florissants, William Christie – dyrygent, klawesyn
WIELKA SOBOTA, 11 kwietnia, godz. 20-23, Actus Humanus Resurrectio 2019: "Michel-Richard de Lalande: Leçons de Ténèbres", Sophie Karthäuser, Ensemble Correspondances, Sébastien Daucé – dyrygent, pozytyw; Actus Humanus Resurrectio 2019: "Carlo Gesualdo da Venosa: Responsoria et alia ad Officium Hebdomadae Sanctae spectantia", La Compagnia del Madrigale
NIEDZIELA WIELKANOCNA, 12 kwietnia, godz. 19-22 - Actus Humanus Resurrectio 2019: "Johann Sebastian Bach: Koncerty brandenburskie BWV 1046–1051", Akademie für Alte Musik Berlin.