Redita Napoleońska (nie mylić z redutą!) to obiekt zwieńczony wieżą obserwacyjną obrony przeciwlotniczej z czasów II wojny światowej. Sama redita jest dużo bardziej wiekowa - ta potężna dwukondygnacyjna i pięcioboczna budowla powstała w latach 1811-12 i jest najstarszym murowanym obiektem dzisiejszego Centrum Hewelianum, a także głównym tematem rozstrzygniętego na początku czerwca 2016 r. “Konkursu na opracowanie koncepcji architektonicznej rewaloryzacji i adaptacji Zespołu Redity Napoleońskiej wraz z budową współczesnych obiektów kubaturowych i rekonstrukcją Bramy Południowej”.
W skład tytułowego zespołu, obok redity, wchodzą także m.in.: sucha fosa, przeciwskarpa z Galerią Przeciwskarpową, podziemne korytarze łączące reditę z przeciwskarpą, Brama Północna z Wartownią oraz Wartownia Bramy Południowej, a także dawne biura za murem Carnot’a.
- Redita Napoleońska to dla nas wyjątkowy obiekt i świadek czasów napoleońskich w Gdańsku. Usytuowana na skarpie od strony Głównego Miasta, od ponad dwustu lat jest najważniejszym elementem panoramy widokowej Fortu Góry Gradowej - mówi Przemysław Guzow, dyrektor Centrum Hewelianum. - Dzięki adaptacji zyska nowe, atrakcyjne funkcje kulturalne, w tym przestrzeń koncertową i wystawienniczą.
Do konkursu zgłosiło się czterech uczestników, ostatecznie trzech z nich przedstawiło swoje projekty. Pierwszą nagrodę otrzymała koncepcja opracowana przez ArC2 Fabrykę Projektową z Wrocławia. Firma otrzyma 7 tys. zł nagrody i zaproszenie do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki na opracowanie dokumentacji projektowej.
Nagrodzona koncepcja składa się z dwóch części: z rewitalizowanego Zespołu Redity Napoleońskiej oraz z nowej, w większości przeszklonej kubatury ulokowanej w nasypie Galerii Przeciwskarpowej. Kubatura połączona została ze wszystkimi historycznymi budynkami wchodzącymi w skład zespołu, tworząc przedpole dla istniejących obiektów i koncentrując wszystkie ważne kierunki komunikacji w centralnej części fortu.
Jednocześnie sąd konkursowy przekazał zwycięskiej pracowni swoje uwagi (wytyczne do projektu architektonicznego): nakazał dokładną analizę historycznych kształtów obiektów ziemnych na podstawie materiałów archiwalnych, aby łagodnie połączyć je z projektowanymi elementami współczesnymi. Zalecono również rezygnację z kontrowersyjnego tarasu widokowego, zawieszonego nad Reditą Napoleońską.
- Zwycięska praca w największym stopniu spełniła nasze oczekiwania polegające na zwiększeniu powierzchni użytkowej z zachowaniem historycznego wyglądu części zabytkowej - tłumaczy dyrektor Centrum Hewelianum. - Jednocześnie obiekt niejako „otwiera się” w kierunku majdanu fortu. Uwzględnia też wymogi dotyczące dostępności, co - szczególnie w realiach fortecznej zabudowy, sprawia najwięcej problemów.
Warto podkreślić, że Redita Napoleońska w Centrum Hewelianum to unikatowy zabytek militarny. Zastosowano w niej rzadko spotykane kazamaty Haxo, czyli kazamaty otwarte od tyłu, umożliwiające lepszą wentylację dymu prochowego. To rozwiązanie pozwalało także na obsypanie budowli od przodu i od góry wspomnianym już płaszczem ziemnym.
Opisywana koncepcja rewitalizacji Zespołu Redity Napoleońskiej to trzeci z projektów, które będą w najbliższych latach realizowane przez gdańskie centrum nauki. Jeszcze w tym roku ruszą prace remontowe Wozowni Artyleryjskiej. Planetarium Centrum Hewelianum ma już gotowy projekt architektoniczny (nota bene również autorstwa architektów z ArC2 Fabryka Projektowa), obecnie trwa poszukiwanie źródła finansowania inwestycji. Projekt rewitalizacji Redity Napoleońskiej jest zaś najmniej zaawansowany. Kolejnym etapem prac będzie sporządzenie projektu architektonicznego, następnym - poszukiwanie funduszy.