Dom Dobroczynności (Spendhaus), zwany też Domem Dobroczynności i Sierot (Spend- und Waisenhaus), a w polskiej literaturze Sierocińcem, powstał przy ulicy Sierocej.
Zbudowano go przy fosie, w miejscu dawnego folwarku zamku krzyżackiego, a następnie Domu Zarazy, ze środków uzyskanych ze zbiórek i loterii.
Powstał według projektu murarz miejskiego i historyka architektury Barthela Ranischa.
Został powołany przez Urząd Dobroczynności i był przeznaczony dla ubogich. Zapewniał im utrzymanie i wychowywał przez pracę; jednocześnie wykorzystywany jako sierociniec.
W XVIII wieku rozbudowany, dobudowano skrzydło od obecnej ul. Sierocej.
Po wydzieleniu w 1788 r. Instytutu Ubogich opiekował się wyłącznie ubogimi nieletnimi. Zatrudniał nauczyciela (nauka czytania, pisania, rachowania, katechizmu) i kobiety uczące dziewczęta prząść, szyć i dziergać. Pełnoletni wychowankowie pozostawali pod jego kuratelą; starano się zapewnić im pracę w rzemiośle (chłopcy) i na służbie w domach mieszczan (dziewczęta). Z nauk korzystały też ubogie dziewczęta (około 40) mieszkające poza zakładem.
W 1752 r. został objęty przywilejem króla polskiego Zygmunta Augusta z 1552 r, który zrównywał dzieci z nieprawego łoża z dziećmi poczętymi legalnie (w 1765 r. przywilej zatwierdził król polski Stanisław August Poniatowski).
W 1703 r. przebywało w nim 135 pensjonariuszy (w tym 90 dzieci), w 1742 – 307 (254 dzieci), 1771 – 502 (417 dzieci), 1788 – 455 (426 dzieci). Udzielał też co roku wsparcia finansowego kilku tysiącom ubogich spoza zakładu.
W XIX wieku wychowankowie zakładu nosili zielone mundurki (w odróżnieniu od niebieskich i czerwonych mundurków sierot z Domu Dziecka przy szpitalu św. Elżbiety z Elżbietańskiej).
Główny budynek istnieje i obecnie; początkowo miał na parterze: przedsionek, izby jałmużniczą, kobiet, chorych, dziewcząt, na piętrze: izbę prowizora, jadalnię oraz szkołę, a na poddaszu pomieszczenia gospodarcze i mieszkanie zarządcy.
W 1702 r. na piętrze znajdowała się kaplica, w 1753 r. rozbudowana: rozebrano podłogę między piętrem a parterem. Budynek wielokrotnie przebudowywano. W sąsiedztwie wzniesiono w XVIII i XIX wieku inne zabudowania, m.in. w 1707 r. szkołę.
17 listopada 1906 r. Dom Dobroczynności wraz z 80 chłopcami został przeniesiony do Wrzeszcza, do nowego budynku przy Drewkeweg 1 (ul. Sosnowa), róg Steffensweg 26 (ul. Stefana Batorego). Do 1945 r. przebywało w nim 70–80 dzieci obojga płci w wieku 6–14 lat (po 1945 w budynku działała m.in. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 63).
Starą siedzibę Domu Dobroczynności przy ul. Sierocej zajęły, w różnym okresie, przechodnia przeciwgruźlicza, mieszkania komunalne oraz redakcja dziennika „Danziger Volksstimme” (gazeta SPD, niemieckiej socjaldemokracji).
Z kolei ogród z pawilonem był siedzibą Verein zur Errichtung und Förderung von Kindergärten (Towarzystwo na rzecz zakładania i wspierania przedszkoli), które w 1925 r. wybudowało tu przedszkole.
Po 1945 r. w obu budynkach urządzono mieszkania komunalne. Po wykwaterowaniu lokatorów od 2015 do 2022 trwały prace projektowe związane z modernizacją i adaptacją pomieszczeń do celów kulturalnych, zakładające m.in. powstanie Domu Güntera Grassa i Daniela Chodowieckiego jako jednego z oddziałów Gdańskiej Galerii Miejskiej. Remont rozpoczął się w czerwcu 2022 r.
W 2023 r. zmieniono koncepcję - zrezygnowano z powołania Domu Chodowieckiego i Grassa jako oddziału Galerii Miejskiej na rzecz mającego się tu mieścić projektu Gdańsk Miasto Literatury.
źródło: Gedanopedia, internetowa encyklopedia Gdańska
