Głównym założeniem, ufundowanej przez Miasto Gdańsk, Nagrody Literackiej Europejski Poeta Wolności jest przybliżanie polskiemu czytelnikowi wspólnot, języków i literackich wizji świata z całej Europy. Tomy nominowanych poetów zgłaszane są przez wybitnych tłumaczy literatury, dzięki którym poznajemy nowych twórców i ich państwa, ale przede wszystkim nowe konteksty kulturowe europejskiej wspólnoty.
Jury, pracujące w składzie: Krzysztof Czyżewski – przewodniczący, Paweł Huelle, Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska, Olga Tokarczuk oraz niegłosujący sekretarz jury Andrzej Jagodziński, wyłoniło następujących kandydatów i kandydatki do Nagrody w 2020 roku:
Darko Cvijetić (Bośnia i Hercegowina) – za tom „Ježene kožice” (2017), przekład Miłosz Waligórski;
Balša Brković (Czarnogóra) – za tom „Crno igralište” („Czarne boisko”, 2017), przekład Agnieszka Schreier;
Zwiad Ratiani (Gruzja) – za tom „Tobie wolno” (2015), przekład Magdalena Nowakowska;
Sinéad Morrissey (Irlandia) – za tom „On Balance” (2017), przekład Magdalena Heydel;
Agnė Žagrakalytė (Litwa) – za tom „Štai” (2017), przekład Agnieszka Rembiałkowska;
Jean Portante (Luksemburg) – za tom „Aprés le tremblement” (2013), przekład Wawrzyniec Brzozowski;
Inga Gaile (Łotwa) – za tom „Lieldienas” („Wielkanoc”, 2018), przekład Agnieszka Smarzewska;
Antoine Cassar (Malta) – za tom „Erbgħim Jum” („Czterdzieści dni”, 2017), przekład Zuzanna Gawron, Urszula Zielińska.
Wszystkie nominowane tomy zostaną premierowo przetłumaczone i opublikowane w języku polskim oraz zaprezentowane podczas Festiwalu Europejski Poeta Wolności w marcu 2020 roku. Wręczana podczas wydarzenia nagroda główna to 100 000 zł dla poety oraz 20 000 zł dla tłumacza.
Fragmenty uzasadnień tłumaczy i tłumaczek zgłaszających poetów i poetki do Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności:
- Wiersze Darka Cvijeticia (Bośnia i Hercegowina) wybudzają skłonną do uogólnień, leniwą pamięć. Ich podmiot, wchodząc w skórę ofiar, katów, a nawet narzędzi zbrodni, przyjmuje punkt widzenia, który wymyka się banałowi kolektywnych narracji i pokazuje, że właśnie dzięki perspektywie można zbliżyć się do indywidualnego doznania drugiego człowieka i razem z nim wejść w „sektor wolności” – opisuje Miłosz Waligórski.
- Teksty zebrane w książce Balšy Brkovicia (Czarnogóra) to intymna relacja z podróży, w którą autor wciąż na nowo wyrusza: podróży ku wolności wyboru. Jego poezja to terytorium swobody i autonomii, poety nie ograniczają żadne powinności wobec narodu, historii i historii narodu – mówi Agnieszka Schreier.
- Twórczość Zwiada Ratianiego (Gruzja) obraca się wokół fundamentalnych pytań o funkcję człowieka we współczesnym świecie i intensywnie poszukuje sensownej recepty na godną egzystencję w rzeczywistości zdominowanej przez różne formy agresji – od fizycznej i psychicznej po materialną – komentuje Magdalena Nowakowska.
- Poezja Morrissey (Irlandia) jest poetycka par exellence, operuje nie tylko repertuarem form i technik, ale także całą gamą efektów sensualnych, odwołując się do zmysłów, a przez nie do intelektu, empatii i poczucia humoru czytelników. Jej wiersze, zanurzone w żywiole historii, nie zamykają się w nim, otwierając się na wielką przestrzeń wyobraźni i wolności myślenia – czytamy w uzasadnieniu Magdaleny Heydel.
- Wydawca prezentuje tomik Agnė Žagrakalytė (Litwa) jako „wiersze o miłości bez narcyzmu”, litewscy krytycy jako podstawowy temat wskazują „refleksję nad kobiecością, jej różnorodnymi formami i transformacjami”, rozgrywanie kulturowych stereotypów związanych z kobietami i twórczością kobiet, a jako dominantę stylu – zmysłowość, niemal erotyczną energię przekazu, nieunikanie drastyczności (jednak bez epatowania wulgaryzmami) – mówi Agnieszka Rembiałkowska.
- Mieszkający w Paryżu, ale wciąż mocno związany z Luksemburgiem, gdzie urodził się w 1950 roku w rodzinie nowo przybyłych włoskich imigrantów, Jean Portante debiutował w wieku 33 lat. Pragnął sam wywalczyć sobie „wolność” w języku, w którym czuł się nie do końca swobodnie i który, stosując z wielkim wyczuciem frazy właściwe innym językom (co niestety bywa czasem niemożliwe do przełożenia), uelastycznił i zaadoptował do własnej poezji – opisuje Wawrzyniec Brzozowski.
- Wydany na Łotwie w 2018 roku tomik wierszy Ingi Gaile to przykład żywej i zaangażowanej twórczości we współczesnej literaturze łotewskiej. Poetka podejmuje w nim temat wolności w ujęciu osobistym: stawia pytania o wolność ekspresji, o granice między „ja” a „inni”, o swobodę w pojmowaniu zewnętrznego świata. Autorka śmiało podejmuje wątki feministyczne oraz LGBT+, żongluje aluzjami politycznymi i nawiązaniami do najnowszej historii Łotwy, a ironia i humor nie są jej obce – podsumowuje Agnieszka Smarzewska.
- Tom „Czterdzieści dni” Antoine'a Cassar'a (Malta) jest przykładem siły, jaką ma w sobie człowiek, by zmierzyć się z demonami przeszłości i je zwyciężyć. Poemat pokazuje wędrówkę ku uzdrowieniu i miłości do siebie i świata, bez zbędnych rzeczy w plecaku. Prawdziwe wyjście z nocy duszy i radość z tego, że wstaje nowy dzień – uzasadniają Zuzanna Gawron i Urszula Zielińska.
---
Międzynarodowy Festiwal Literatury Europejski Poeta Wolności 2020
Organizator: Instytut Kultury Miejskiej, Miasto Gdańsk
www.europejskipoetawolnosci.pl
www.facebook.com/europejskipoetawolnosci
Nagroda Literacka Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności ma za zadanie wspierać i promować europejską poezję. W każdej edycji konkursu nominowani są poeci i autorzy z ośmiu europejskich państw. Nominacje do finału zgłaszają tłumacze, którzy jednocześnie proponują swoją wizję przekładu danego twórcy. Z finałowej ósemki zwycięzcę wybiera jury złożone z pisarzy, krytyków, tłumaczy i przedstawicieli różnych dyscyplin sztuki. Oprócz nagrodzonego poety, który otrzymuje 100 000 zł, wyróżniany jest także jego tłumacz nagrodą w wysokości 20 000 zł.
Dotychczasowi laureaci i laureatki: 2010 – Uładzimir Arłow (Białoruś), 2012 – Durs Grünbein (Niemcy), 2014 – Dorta Jagić (Chorwacja), 2016 – Ana Blandiana (Rumunia), 2018 – Linda Vilhjálmsdóttir (Islandia).
Więcej o Nagrodzie: www.europejskipoetawolnosci.pl/o-nagrodzie/.
