27 października 2016 roku Rada Miasta Gdańska uchwałą przyjęła do realizacji „Gdańską Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych do 2030 roku”. Dokument jest elementem całościowego programu rozwoju miasta. Wytycza kierunki i wskazuje narzędzia wspierania mieszkańców, w szczególności zagrożonych wykluczeniem społecznym. Starzenie się populacji, bierność zawodowa, ubóstwo, bezdomność, niska aktywność seniorów, problemy opiekuńczo - wychowawcze w rodzinach czy konieczność wspierania i aktywizowania osób niepełnosprawnych to tylko kilka wyzwań stojących przed szeroko pojętą pomocą społeczną. Instytucje pomocowe, miejskie, organizacje pozarządowe starają się skutecznie wdrażać założenia „Strategii…” i wspierać m.in. niepełnosprawnych, starszych mieszkańców.
W „Strategii…” zaplanowano m.in. systematyczny wzrost dostępności usług społecznych. Ich ilościowy wzrost oraz coraz wyższa jakość mają stać się tym, co będzie miało bezpośredni wpływ na podnoszenie jakości życia mieszkanek i mieszkańców Gdańska.
- W tworzenie każdego programu, projektu czy modelu pomocy dla gdańszczanek i gdańszczan zaangażowani są nie tylko przedstawiciele instytucji miejskich, ale także organizacji pozarządowych, mieszkańcy oraz inne podmioty zajmujące się społecznym wsparciem – podkreślił Piotr Kowalczuk, zastępca prezydenta Gdańska ds. polityki społ. – Na dopracowanie każdego aspektu, szczegółu poświęcamy wiele czasu po to, by opracowanie jak najlepiej definiowało problem i wyznaczało najskuteczniejszy kierunek wsparcia.
- W trakcie roku dokonujemy niezbędnych korekt w budżecie, jeśli wynika to ze społecznych potrzeb – mówił Grzegorz Szczuka, dyrektor Wydziału Rozwoju Społecznego UMG. – Często prowadzimy pracę u podstaw.
Strategia realizowana jest m.in. poprzez opracowywanie i wdrażanie modeli. Bardzo ważnym jest konsultowany obecnie „Model na Rzecz Równego Traktowania”, dzięki któremu planowanie usług miasta i zadań zlecanych odbywało się z poszanowaniem praw wszystkich grup społecznych. Wśród przesłanek wskazanych jako przestrzeń dyskryminacji zdiagnozowano m.in. wiek i niepełnosprawność.
Usługi opiekuńcze dla potrzebujących mieszkańców - osób niepełnosprawnych, starszych
Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Gdańsku zawarł umowy na świadczenie usług opiekuńczych na rzecz potrzebujących (głównie seniorów oraz osób niepełnosprawnych) z dwoma podmiotami, tj. Gdańską Spółdzielnią Socjalną i Polskim Komitetem Pomocy Społecznej. Średnio w miesiącu wszystkie te firmy zapewniają standardową opiekę ok. 730 gdańszczankom i gdańszczanom oraz usługi rehabilitacyjne – ok. 19 potrzebującym osobom. Na ten rok na usługi standardowe zabezpieczyliśmy w budżecie ponad 6 mln złotych, a należy dodać do tego 150 tys. zł na usługi rehabilitacyjne.
Stawka godzinowa, którą płacimy organizacji za usługę standardową to niespełna 20 zł brutto i blisko 77 zł brutto za usługę rehabilitacyjną. Opiekunki pracują w firmach według różnych wariantów zatrudnienia. Organizacja ustala z pracownikiem warunki, ale przy zachowaniu wszelkich obowiązujących w tym zakresie norm pracy i płacy - firma jest zobowiązana do przestrzegania wszystkich zasad, właściwego przeszkolenia pracowników, sprawdzenia ich kwalifikacji. Kwestię odpłatności ponoszoną za usługi opiekuńcze przez seniorów, osoby niepełnosprawne reguluje w Gdańsku przedmiotowa uchwała Rady Miasta z 28 października 2004 roku (z nowelizacjami). Określa ona m.in. kryteria całkowitego zwolnienia z opłaty bądź częściowej odpłatności.
Codzienną praktyką jest także stosowanie indywidualnego podejścia do sytuacji klientów, co w wielu przypadkach skutkuje obniżeniem lub anulowaniem odpłatności za usługi opiekuńcze – powiedziała Małgorzata Niemkiewicz, dyrektor MOPR w Gdańsku.
Wybrane formy aktywizacji niepełnosprawnych i starszych mieszkańców
Miasto szczególnie dba o osoby niepełnosprawne i starsze. W Gdańsku działa aż 11 środowiskowych domów samopomocy dla osób niepełnosprawnych lub zaburzonych (271 miejsc, finansowane z budżetu państwa i także miasta); 6 warsztatów terapii zajęciowej (227 miejsc, finansowane z PFRON i budżetu miasta). Jest też 7 domów pomocy społecznej (wśród mieszkańców także m.in. osoby niepełnosprawne); 7 dziennych domów pomocy (finansowane z miasta, placówki dla seniorów, także tych niepełnosprawnych). Wszystkie placówki oferują m.in. pełen wachlarz zajęć aktywizujących, integrujących, umożliwiających realizację pasji lub terapię. Na terenie Gdańska działają też na zlecenie miasta i MOPR punkty wsparcia m.in. dla osób niewidomych i słabowidzących, z zaburzeniami psychicznymi, cierpiących na chorobę Alzheimera oraz dla osób starszych (wśród nich także osoby niepełnosprawne). Z kolei przy ulicy Hallera 115 na mocy umowy z MOPR działa wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego - tam niepełnosprawni i chorzy gdańszczanie mogą bezpłatnie wypożyczyć niezbędne urządzenia, m.in. wózki inwalidzkie, kule, podnośniki do usprawnienia kończyn itd.
Co roku miasto przekazuje m.in. osobom niepełnosprawnym mieszkania wspomagane, w których beneficjenci uczą się aktywnie żyć, mają wsparcie asystenta, wychodzą ze stanu wykluczenia.
"Gdański model deinstytucjonalizacji usług na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi" - jeden z najbardziej innowacyjnych w Polsce!
Gdański projekt na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi został uznany za jeden z najlepszych w IX edycji konkursu Samorząd Równych Szans 2017, organizowanym przez Fundację Instytut Rozwoju Regionalnego w Krakowie. Nagradza ona, wyróżnia i promuje najciekawsze, mądre rozwiązania na rzecz osób z niepełnosprawnościami, realizowane przez polskie samorządy. „Gdański model…” znalazł się w gronie najlepszych praktyk, których celem jest poprawa warunków życia tej grupy osób. Chodzi o pobudzenie ich aktywności społecznej, wspieranie niezależności, zaradności osobistej i zapewnienie usług na najwyższym poziomie. W październiku 2017 roku rozpoczęło się testowanie i jednocześnie wdrażanie modelu w mieście, które potrwa do 2020 roku. Opracowanie zyskało bowiem akceptację i pozytywną ocenę m.in. Ministerstwa Rozwoju i zostało zakwalifikowane do etapu pilotażowo – wdrożeniowego. Nowatorskość gdańskiego modelu polega przede wszystkim na indywidualnym i jednocześnie kompleksowym podejściu do osoby z zaburzeniami psychicznymi. Wobec każdej takiej osoby będzie bowiem realizowana indywidualna ścieżka diagnostyki, leczenia, wsparcia, aktywizacji społecznej, zawodowej. Potrzebujący będzie więc objęty pomocą różnych specjalistów (w ramach zespołu diagnostycznego - interdyscyplinarnego, pomocowego). Może liczyć m.in. na opiekę lekarza psychiatry, psychologa, asystenta środowiskowego, opiekuna. Chodzi o to, by wsparcie dawało jak najlepsze efekty. W ramach testowania i wdrażania modelu w Gdańsku powstać ma m.in. specjalistyczna poradnia zdrowia psychicznego, oddział dzienny dla osób zaburzonych, mieszkania wspomagane, środowiskowy dom samopomocy, centrum integracji społecznej oraz klub integracji społecznej. Głównym realizatorem zadania (liderem z ramienia miasta) jest gdański MOPR, partnerami: Fundacja Oparcia Społecznego Aleksandry FOSA, Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Kryzysami Psychicznymi „Przyjazna Dłoń”, Fundacja Wspierania Rodzin „Przystań” i Centrum Zdrowia Psychicznego Optimmed.
Realizacja modelu jest finansowana ze środków europejskich - łącznie to kwota ponad 10 mln złotych (w tym przeszło 302 tys. zł wkład własny miasta).
Projekt systemu wsparcia dla dorosłych osób z autyzmem
Stworzony gdański model pomocy dorosłym osobom z autyzmem i ich rodzinom to nowatorski mechanizm, który zakłada m.in. udzielenie wsparcia tej grupie osób niemal w każdym aspekcie życia, przez specjalistów z różnych dziedzin. Potrzebujący mieszkaniec będzie się usamodzielniał, aktywizował pod okiem asystenta – specjalisty, integrował na zajęciach w środowiskowym domu samopomocy. Projekt zakłada także m.in. aktywizację w kolejnych, pozyskiwanych do tego celu mieszkaniach wspomaganych (uczenie samodzielności) oraz szkolenia dla lekarzy, którzy docelowo mają pomagać osobom z autyzmem i ich rodzinom. Gdański projekt został złożony do Ministerstwa Rozwoju – chodzi teraz o pozyskanie środków na etap testowo – wdrożeniowy. Realizatorem zadania z ramienia miasta jest MOPR, partnerami: Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym i Fundacja „Pomóż mi żyć”.