– Gdańsk jako miasto wspiera równoprawność różnych wyznań. Od lat odmawiamy podczas ważnych uroczystości modlitwę na Cmentarzu Nieistniejących Cmentarzy. W tym roku na Westerplatte modlili się duchowni wyznania rzymsko- i greckokatolickiego, prawosławnego, a także przedstawicieli kościoła ewangelicko-augsburskiego – mówi prezydent Gdańska Paweł Adamowicz. – Warto przyjrzeć się z okazji Stulecia Niepodległości Polski, jak kwestia kościoła w Polsce przejawia się na przestrzeni wieku, żeby zrozumieć, w jakim punkcie jesteśmy dziś.
Gdańskie Debaty Obywatelskie to cykl 11 otwartych spotkań gdańszczan z historią Polski oraz kluczowy element obejmującego województwo pomorskie programu Niepodległa 1918-2018, czyli obchodów setnej rocznicy odrodzenia państwowości polskiej 1918 roku.
Kościół czy kościoły? Barwna historia II RP
Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. nie zmieniło wiele w jej przedrozbiorowym dziedzictwie wyznaniowym. Podobnie jak przed rozbiorami społeczeństwo Rzeczypospolitej podzielone było między pięć wyznań: rzymsko-katolickie, prawosławne, grekokatolickie ewangelickie i judaizm.
W 1931 r. ponad 60% społeczeństwa wyznawało pierwszy obrządek, co dziesiąty obywatel był wyznania prawosławnego, mojżeszowego bądź grekokatolickiego. Ewangelicy stanowili ledwie 3% ogółu, a blisko 1% deklarowało się jako ateiści. Dominująca pozycja kościoła katolickiego oraz jego relacje z państwem w odrodzonej Polsce będą tematem wystąpienia Adama Szostkiewicza.
Cóż by ci przyszło z wolnej ojczyzny, gdyby Kościół miał na tym stracić?
Szostkiewicz, dziennikarz i publicysta tygodnika „Polityka” przedstawi podobieństwa i zasadnicze różnice, które charakteryzują położenie Kościoła w okresie międzywojennym oraz po 1989 roku.
– Znaczenie Kościoła dla części społeczeństwa jest oczywistością – aksjomatem, choć dla niektórych to przedmiot kontrowersji. Tkwią one u zarania II RP. Warto przytoczyć tu Romana Dmowskiego, który uważał, iż „Katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości […], ale tkwi w jej istocie, […] a oderwanie narodu od religii i od Kościoła, jest niszczeniem istoty tego pierwszego”. Tadeusz Boy-Żeleński z kolei uważał, że katolicyzm w Polsce to w 80% przemysł, a w 20% religia. To, być może kontrowersyjne twierdzenie, wbrew pozorom nie może zadziwiać. Ks. Kazimierz Lutosławski w podręczniku dla młodzież harcerskiej z 1920 r. pisał tak: „Cóż by ci przyszło z wolnej ojczyzny, gdyby Kościół miał na tym stracić? Dziś, choć III RP jest niemalże wyznaniowo heterogeniczna, a w samym społeczeństwie zachodzą zupełnie inne procesy, stanowisko Kościoła w Polsce wobec państwa i społeczeństwa wydaje się sięgać dwudziestolecia międzywojennego. Czy tak jest w istocie? Przekonamy się 11 września – mówi Wojciech Duda, koordynator Gdańskich Debat Obywatelskich.
Spotkanie z cyklu Gdańskich Debat Obywatelskich odbędzie się 11 września 2018 r. o godz. 18:00 w Wielkiej Sali Wety Ratusza Głównego Miasta. Otwartą debatę po zakończeniu prelekcji poprowadzi redaktor Jerzy Sosnowski. Całość potrwa ok. 2 godzin. Wstęp wolny.
Andrzej Szostkiewicz (ur. 1952 r.) – działacz Klubu Inteligencji Katolickiej oraz rzecznikiem prasowym krakowskiego Komitetu Obywatelskiego. Od 1988 do 1999 r. pracował w „Tygodniku Powszechnym”. W 1999 r. przeszedł do „Polityki”, gdzie publikuje na tematy międzynarodowe, a także społeczno-religijne.. Jest laureatem nagrody publicystycznej Krakowskiej Fundacji Kultury (2002), nagrody Mordechaja Anielewicza (2006). W 2014 r. został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Zapisy poprzednich Gdańskich Debat Obywatelskich są dostępne na stronie: www.gdansk.pl/niepodlegla
