PORTAL MIASTA GDAŃSKA

Gdańsk widziany oczami dziecka na początku XX wieku

Gdańsk widziany oczami dziecka na początku XX wieku
Käthe Schirmacher „Obrazki gdańskie”
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl

Jak pisze Jacek Borkowicz, zbiór opowiadań Käthe Schirmacher, ta „niewielka książeczka, opatrzona czarno-białymi rysunkami Arthura Bendrata, wydana została w 1908 roku z podtytułem » Ein Kinderbuch «,  książka dla dzieci. Jednak z pewnością była czymś więcej, skoro ludzie, uchodząc w 1945 roku z płonącego Miasta, zabierali ją ze sobą, wśród niezbędnych rzeczy osobistych, jak najcenniejszą relikwię. Skoro dziś, u schyłku życia, otwierają ją i czytają ze wzruszeniem w miejscach od Gdańska odległych”. Opowiadanka zawdzięczają swoją popularność talentowi literackiemu Käthe Schirmacher: „stworzona przez nią nastolatka widzi swoje miasto tak, jak rzeczywiście widziało je gdańskie dziecko, urodzone na przełomie XIX i XX stulecia. Większość opowieści, w których narratorami są dzieci, napisana została przez udających dzieci dorosłych”.

Käthe Schirmacher (1865-1930) była gdańszczanką. Jej ojciec był znanym kupcem, któremu pod koniec życia zaczęło się gorzej powodzić. W 1895 roku Käthe „obroniła doktorat z romanistyki, co było wówczas wśród kobiet rzeczą wyjątkową. Jej radykalne społecznie poglądy doprowadziły ją do ruchu sufrażystek”. Powoli zdobywała „sławę i uznanie jako niemiecka pisarka”.

Z czasem jej poglądy stały się mocno nacjonalistyczne, bliskie „ubóstwienia ideału Rzeszy wielkoniemieckiej”. „Pisarka stała się jedną z czołowych działaczek Narodowoniemieckiej Partii Ludowej (Deutschnationale Volkspartei, DNVP). W latach 1919 i 1920 była nawet deputowaną tej partii do Zgromadzenia Narodowego w Weimarze. Wybierano ją z okręgu Gdańsk i Prusy Zachodnie. (…) Nie trzeba chyba dodawać, że była żarliwą przeciwniczką odłączenia Gdańska od Niemiec”.

Na szczęście, jej nacjonalizm nie jest zbyt widoczny w „Obrazkach gdańskich”. Może dlatego, że „napisała je sześć lat przed wybuchem I wojny i dziesięć przed upadkiem Cesarstwa, a dopiero oba te wydarzenia zradykalizowały jej poglądy”.

Publikacja ukazuje się jako trzeci tom serii „Biblioteka Pomorska”.

***

Käthe Schirmacher „Obrazki gdańskie”, ilustracje Arthur Bendrat, przekład Wawrzyniec Sawicki, redakcja i posłowie Jacek Borkowicz, Gdański Kantor Wydawniczy, Gdańsk 2017.

Spis treści: Na wydmach w Płoni; Piękne, błękitne morze; Spienione fale; Koty bednarza; Nad Szumiącą Wodą; Latarnik; W składzie drewna; Tartak; Flisacy; Gdzie leży Gdańsk?; Kościół Mariacki; Targ Rybny; Baszta „Patrz do kuchni”; Wielki Młyn; Ulica Długa; W Ratuszu; Złoty człowieczek; Dwór Artusa; Długi Targ; Jetta od Jabłek; Gliniany Pan; W Piwnicy Rady; Dom lekarza; Żydowscy handlarze; Polacy; Ulica Psia; Tragarze worków; Most przy Bramie Wyżynnej; Ulica Świętego Ducha; Dom Angielski; Piper urbs; Klasztor franciszkanów; Ulica Piwna; Zbrojownia; Dom z gankiem; Stary młyn garbarski; Na przedprożach; Rynna; „Świeże frukta!”; Na pokładzie „Wodana”; Maria; Czarni Huzarzy; Wyspa Spichrzów; Stary dom przy Długich Ogrodach; Nad Rozwójką; Tajemnica; Izdebka strażnika wieżowego; Święty Bartosz; Wycinanki; Brama Nizinna; Na Aniołkach; U babci; Stara szkoła; Café Schahnasjan.