Integracja to proces, który angażuje zarówno gdańszczan, jak i imigrantów. Przykłady z całego świata pokazują, że wzajemne poznawanie się, współpraca i komunikacja gwarantują spójne, bezpieczne miasto. Imigrantów trzeba wesprzeć tam, gdzie tego potrzebują (np. w zrozumieniu, jakie są umowy o pracę, jak uzyskać ubezpieczenie zdrowotne) i nauczyć lokalnej kultury, a w zamian oczekiwać poszanowania polskich norm i prawa. Dzięki zrozumieniu społeczności lokalnej, imigranci stają się częścią wspólnoty i budują więzi z lokalną kulturą. Jednocześnie nie można negować, że ktoś jest prawosławny, ma ciemniejszy kolor skóry, nie je wieprzowiny. Szacunek musi iść w dwie strony. Imigranci przywożą ze sobą elementy swojej kultury i je praktykują nie po to, żeby drażnić Polaków, ale by podtrzymać swoją tożsamość, pamięć o przodkach – to, w czym wyrośli i co jest dla nich naturalne i cenne. Jako mniejszość nie mają też siły, woli, ani planu, by ‘narzucać’ swoją kulturę, co im się często zarzuca. Jeśli dziecko w polskiej stołówce nie je mięsa wieprzowego, bo tak nakazuje tradycja, nie jest to zamach na polskie normy, jedynie prośba o uszanowanie tradycji. Odebranie imigrantom praw do własnych praktyk kulturowych odbiera im tożsamość i godność, co prowadzi do pustki, frustracji i potencjalnych konfliktów. Model Integracji zakłada dążenie do takiej sytuacji, w której imigranci znają i szanują lokalne normy, zachowując jednocześnie możliwość praktykowania oraz dzielenia się swoimi tradycjami, co wzbogaca lokalną społeczność.

Dość dobrze różnice między integracją a asymilacją oddał Jan Paweł II w Orędziach na Światowe Dni Migranta i Uchodźcy: "Integracja nie jest w niej przedstawiona jako asymilacja, która prowadzi do zniszczenia albo wymazania z pamięci własnej tożsamości kulturowej. Kontakt z drugim człowiekiem pozwala raczej odkryć jego 'sekret', otworzyć się na niego, aby przyjąć to, co jest w nim wartościowe, a w ten sposób przyczynić się do lepszego poznania każdego”.
oraz

"Trzeba zatem wykluczyć zarówno tendencje asymilacyjne, które mają prowadzić do upodobnienia innych do nas samych, jak też próby marginalizacji imigrantów, które mogą przybierać nawet formy apartheidu”. 

Model powstał w wyniku problemów zgłaszanych przez miejskie instytucje, które mają do czynienia z imigrantami oraz samych imigrantów. Coraz więcej szkół ma cudzoziemskie dzieci, ale nie wie, jak najskuteczniej nauczyć je polskiego i zintegrować z klasą; coraz więcej pracodawców zatrudnia imigrantów, ale gubią się w procedurach i czasem naruszają prawo; coraz więcej przychodni przyjmuje imigrantów ubezpieczonych w NFZ, ale nie wiedzą, że imigrantom nie wydaje się PESEL-u, więc trzeba ich zarejestrować w inny sposób; architekt pracuje jako sprzątacz, bo nie wie jak nostryfikować dyplom. Przykłady można by mnożyć. W Gdańsku społeczność imigrantów jest dość liczna (ok. 20 tys. osób) i jest to trend rosnący. Imigranci – głównie z Ukrainy, ale i całego świata, wybierają Gdańsk na swój dom. Celem Modelu jest sprawienie by mogli oni w Gdańsku normalnie funkcjonować. Model dostarcza instytucjom i różnorodnym środowiskom (jak pracodawcy czy sąsiedztwa) konkretnych kompetencji i narzędzi świadczenia usług i współpracy z imigrantami, co przełoży się na lepszą jakość życia imigrantów w Gdańsku. Celem jest, by imigranci mogli korzystać z życia ekonomicznego i społecznego tak samo jak gdańszczanie, by wnosili do naszej lokalnej wspólnoty swoją energię i kompetencje, żeby tu płacili podatki i zakładali rodziny, wzmacniając rozwój Gdańska jako ważnej polskiej i europejskiej metropolii.

Mówiąc najbardziej ogólnie, Gdańsk chce, by imigranci mogli w Gdańsku „normalnie żyć”. Obecnie, z uwagi na niedoinformowanie, brak znajomości języka polskiego, niezrozumienie lokalnego prawa czy niechęć gdańszczan do wynajmowania im mieszkań skazani są na usługi pośredników, nie mają bezpośredniego dostępu do ofert pracy czy najmu. Zatem Gdańsk chce zapewnić imigrantom warunki do samodzielności i samowystarczalności – poprzez dostarczanie informacji i wiedzy prawnej, pobytowej, o rynku pracy oraz edukacji o lokalnej kulturze i demokratycznych standardach. W wyjątkowych przypadkach – jak repatrianci i uchodźcy, Gdańsk może, uchwałą Rady Miasta, przekazać rodzinom w wyjątkowo trudnym położeniu mieszkanie komunalne. Sytuacje te są jednak rozpatrywane indywidualnie przez prezydenta i wyspecjalizowane jednostki np. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie i z uwagi na bardzo dużą liczbę oczekujących na mieszkanie gdańszczan, jest to środek rzadko stosowany. 

Co trzeba zaznaczyć władze Miasta Gdańska, wspólnie z organizacjami pozarządowymi, instytucjami publicznymi, podmiotami prywatnymi i środowiskiem imigrantów, dostrzegając rosnącą skalę migracji, widząc potrzeby nowych mieszkańców Gdańska i pragnąc je odpowiednio adresować i realizować, podjęły się opracowania i wdrożenia Modelu Integracji Imigrantów w Gdańsku (MII) – pierwszej takiej strategii w Polsce na szczeblu samorządowym.

Proces ten odbywał się z możliwie jak najszerszym zaangażowaniem wszystkich potencjalnych interesariuszy, wykorzystując jednocześnie dotychczasową szeroka współpracę środowisk pozarządowych, akademickich i publicznych w zakresie migracji i integracji w Gdańsku.

Prezydent Miasta Gdańska powołał specjalny zespół ds. tworzenia Modelu Integracji Imigrantów. Liderowany wspólnie przez Urząd Miejski, Centrum Wsparcia Imigrantów i Imigrantek oraz Europejskie Centrum Solidarności.

Zarządzenie prezydenta miasta Gdańska o powołaniu zespołu ds. tworzenia Modelu Integracji Imigrantów:

https://bip.gdansk.pl/subpages/rwouip/pliki/2016/166262_odp_03.pdf?7

https://bip.gdansk.pl/subpages/akty_prawne/pliki/2015/PMG_2015_7_1939.pdf

Pierwsze spotkanie odbyło się w maju 2015 roku.

https://www.gdansk.pl/urzad-miejski/Pierwszy-w-Polsce-miedzysektorowy-zespol-ds-modelu-integracji-imigrantow,a,40126

W trakcie prac zespół się rozszerzał i ostatecznie w różnych prac nad Modelem wzięło udział ponad 150 osób, reprezentujących 70 różnych instytucji publicznych i organizacji pozarządowych. W pracach partycypowała także w sposób stały grupa ponad 20 imigrantów, nowych mieszkańców Gdańska, pochodzących z różnych krajów. Odbywały się comiesięczne spotkania zarówno w grupach tematycznych (Edukacja, Kultura, Praca, Zdrowie, Społeczności Lokalne, Pomoc Społeczna, Mieszkalnictwo, Przemoc/Dyskryminacja) jak i w dużym 150-osobowym zespole.

Celem powstania MII jest wzmocnienie koordynacji i współdziałania różnych podmiotów w tym zakresie, a także podniesienie jakości usług skierowanych do imigrantów.

Prace rozpoczęły się w kwietniu 2015 roku zakończyły w marcu 2016 roku. W okresie od kwietnia do czerwca 2016 roku zrealizowano konsultacje społeczne modelu, podczas których zmodyfikowano jego treść. W czerwcu 2016 roku Model Integracji Imigrantów został przyjęty przez Radę Miasta Gdańska. Obecnie jesteśmy na etapie wdrażania Modelu. W tym roku odbyło się już kolegium na którym Prezydent Miasta Gdańska zaakceptował zakres projektu planu wdrażania Modelu Integracji Imigrantów na rok 2017, plan działań został także zaakceptowany przez Komitet Sterujący wdrożeniem Modelu Integracji Imigrantów.

Konsultacje modelu odbywały się miedzy marcem a czerwcem 2016 roku.

Pierwszym elementem konsultacji była konferencja „Miasta otwarte – migracja a rozwój. Sukcesy, szanse, wyzwania”, która odbyła się w dniach 7-8 marca 2016 roku w Europejskim Centrum Solidarności. Uczestniczyło w niej 397 osób z Gdańska, Trójmiasta i innych ośrodków z Polski oraz zagranicy. Podczas tej konferencji zaprezentowano i przedyskutowano najważniejsze elementy Modelu Integracji Imigrantów (MII).

Relacje z konferencji

https://www.gdansk.pl/migracje/Imigranci-a-rozwoj-gospodarczy-Ciekawa-konferencja-w-ECS,a,49268

https://www.gdansk.pl/migracje/Mamed-Chalidow-walczy-Z-naszym-brakiem-wspolczucia,a,50083

W trakcie konsultacji odbyły się dwa otwarte spotkania dla mieszkańców Gdańska,
z uwzględnieniem prezentacji, warsztatów i dyskusji, odbyły się one 14 maja i 4 czerwca. W spotkaniach tych wzięło udział niemal 100 osób.

Relacje z otwartych konsultacji:

https://www.gdansk.pl/migracje/Burzliwie-o-imigrantach-Miasto-stawia-czola-adwersarzom,a,53656

https://www.gdansk.pl/migracje/W-Gdansku-o-imigrantach-lzy-nerwy-klotnie-Bedzie-zgoda,a,55229

Na potrzeby konsultacji stworzono specjalną stronę internetową: gdansk.pl/migracje, powstał film „Jesteśmy gdańszczanami/gdańszczankami” prezentujący sylwetki imigrantów w Gdańsku.

https://www.gdansk.pl/migracje/Imigranci-ktorzy-zostali-gdanszczanami-wideo,a,53409

https://www.gdansk.pl/migracje/Integracja-WIDEO,a,62866

Z udziałem zastępcy prezydenta ds. polityki społecznej Piotra Kowalczuka, działaczy pozarządowych i samych migrantów odbył się wideo-chat online z mieszkańcami Gdańska na temat miejskiej polityki w zakresie integracji i migracji.

https://www.gdansk.pl/migracje/Imigranci-ktorzy-zostali-gdanszczanami-wideo,a,53043

Zorganizowano także konsultacje online dokumentu Model Integracji Imigrantów – na podstawie formularza konsultacyjnego zawieszonego na różnych stronach, w tym przede wszystkim gdansk.pl.

Odbyły się także spotkania konsultacyjne, m.in. z klubem radnych Platformy Obywatelskiej (18 kwietnia), klubem radnych Prawa i Sprawiedliwości (19 kwietnia), Młodzieżową Radą Miasta Gdańska (7 kwietnia), Kolegium Przewodniczących Zarządów Dzielnic (6 kwietnia), przewodniczącym Rady ds. Migracji Konferencji Episkopatu Polski biskupem Krzysztofem Zadarko (1 czerwca).

https://www.gdansk.pl/migracje/Biskup-chwali-polityke-Gdanska-wobec-imigrantow-i-uchodzcow,a,54874

Model konsultowany był również podczas Konferencji związku Miast Bałtyckich w dniach
15 i 16 marca w Rostoku, konferencji miasta Barcelony i regionu Katalonii (3 maja)
i konferencji podczas Światowego Szczytu Humanitarnego w Stambule (23-24 maja). Niezwykle ważnym elementem konsultacji była również wizyta mentoringową EUROCITIES (zrzeszenie największych miast europejskich) w zakresie miasta integrującego (18 i 19 kwietnia).

Relacja z wizyty mentoringowej Barcelony i Gandawy

https://www.gdansk.pl/migracje/Belgijka-i-Hiszpan-Imigranci-Super-Gdansk-jest-gotowy,a,52169

MII konsultowano również wewnętrznie, w ramach całego Zespołu ds. Modelu Integracji
i Imigracji w Gdańsku oraz wśród wszystkich podmiotów wchodzących w jego skład, spotkanie całego zespołu odbyło się 10 maja. Ponadto w środowisku trójmiejskim MII konsultowany był podczas seminarium „Trójmiejsko na rzecz integracji” 9 kwietnia w Sopotece.

Ważnym dla działań w zakresie konsultacji było również spotkanie zastępcy prezydenta miasta Gdańska Piotra Kowalczuka z arcybiskupem metropolitą gdańskim Sławojem Leszkiem Głódziem w dniu 21 czerwca 2016 roku. „Z pełnym uznaniem przyjmuje zaangażowanie wielu osób i środowisk w tworzenie Gdańskiego Modelu Integracji Imigrantów, który jest świecką realizacją przykazania miłości Boga i bliźniego wobec osób, które z różnych powodów szukają nowego miejsca do życia” – napisał w oficjalnym liście abp Sławoj Głódź, metropolita gdański.

https://www.gdansk.pl/wiadomosci/Abp-Glodz-popiera-Gdanski-Model-Integracji-Imigrantow,a,56137

W celu zapewnienia ciągłości działań bardzo szerokiego grona podmiotów zaangażowanych w tworzenie gdańskiego Modelu Integracji Imigrantów powołano Zespół ds. Wdrażania Modelu Integracji Imigrantów składający się z trzech głównych podmiotów:

• Komitetu Sterującego,
• Grupy Zarządzającej,
• Forum Integracji i Migracji

Zespół jest organem wdrażającym, koordynującym i monitorującym Model Integracji Imigrantów. Głównym celem funkcjonowania Zespołu jest koordynowanie procesu wdrażania Modelu Integracji Imigrantów w Gdańsku.

Spotkanie inaugurujące działalność odbyło się w poniedziałek 19 września w Europejskim Centrum Solidarności.

Punktem wyjścia do stworzenia Forum Migracji i Integracji była potrzeba stworzenia przestrzeni do wymiany wiedzy i doświadczeń w zakresie integracji imigrantów oraz wspierania rozwoju kompetencji międzykulturowych gdańskiej społeczności, co integrowałoby działania licznych podmiotów zaangażowanych w misję stworzenia modelu.

Forum otwarte jest dla wszystkich organizacji, instytucji i osób gotowych do zaangażowania się we wdrażanie polityki miasta Gdańska w tym zakresie. Partnerstwo to pracuje zarówno na sesjach plenarnych, jak i w 11 grupach tematycznych: edukacja szkolna, edukacja wyższa, komunikacja społeczna, kultura, mieszkalnictwo, przemoc i dyskryminacja, pomoc społeczna, praca, społeczności lokalne, sport, zdrowie. Spotkania odbywają się raz na kwartał. Forum skupia ponad 80 różnego rodzaju podmiotów, zarówno instytucji publicznych, organizacji pozarządowych jak i osób fizycznych.

Grupa Zarządzająca składa się z liderów obszarów tematycznych, na których wdrażany jest MII. Grupa odpowiada za operacyjne wdrażanie modelu, opracowuje m.in. roczne plany operacyjne, programy czy projekty umożliwiające wdrażanie zadań zdefiniowanych w modelu. Grupa spotyka się raz w miesiącu. Grupa liczy 26 członków.

Komitet Sterujący tworzą przedstawiciele kadry zarządzającej najważniejszych i kluczowych dla wdrażania modelu instytucji i organizacji w Gdańsku. Pracom przewodniczy Piotr Kowalczuk Zastępca Prezydenta ds. Polityki Społecznej. Zadaniem tego podmiotu jest ustalanie strategicznych zagadnień związanych z wdrażaniem modelu, w tym m.in. ustalanie planów rocznych czy wprowadzanie zmian w samym modelu. Spotkania odbywają się nie rzadziej niż raz na pół roku. Komitet liczy 25 członków.

Zarządzenie prezydenta Gdańska w sprawie powołania Zespołu Wdrażającego Model Integracji Imigrantów

https://bip.gdansk.pl/subpages/akty_prawne/pliki/2017/PMG_2017_7_810.pdf

Na poziomie Urzędu Miejskiego w Gdańsku, koordynatorem wdrażania MII jest Wydział Rozwoju Społecznego.

MII jest elementem wdrażania programów operacyjnych do Strategii Rozwoju Miasta Gdańska 2030 Plus. Programy operacyjne zostały zaplanowane do 2023 roku, stąd perspektywą czasową do wdrażania MII jest także 2023 rok. Wdrażanie MII w Gdańsku powinno być ewaluowane w okresach dwuletnich i w niniejszych ramach możliwe będzie także wprowadzanie zmian w samym modelu.

Wdrożenie MII powiązane jest z szeregiem przewidywanych korzyści dla rozwoju miasta i jego mieszkańców.

Model stanowi odpowiedź na zaangażowanie oddolnych ruchów i działań obywatelskich, sam proces szerokiej i partycypacyjnej pracy nad przygotowaniem i wdrażaniem MII może stanowić cenne doświadczenie dla tworzenia miejskiej polityki publicznej. Jako taki może być wykorzystywany w innych obszarach. Zintegrowany model gwarantuje synergię działań różnorodnych podmiotów i sektorów. Jednocześnie prezentuje i promuje rolę samorządu lokalnego, który koordynuje, łączy i sieciuje wiele podmiotów działających na terenie miasta w danym obszarze tematycznym. Działanie niniejsze wzmacnia gospodarność i wykorzystanie różnorodnych, uzupełniających się potencjałów.

Lokalna polityka w zakresie integracji i migracji odpowiada przede wszystkim na potrzeby obecnie zamieszkujących w Gdańsku migrantów i społeczności przyjmującej. Stanowić może jednak perspektywiczny plan w sytuacji postępującego wzrostu napływu imigrantów do Gdańska. W sytuacji tak dynamicznego napływu imigrantów w ostatnich latach miasta nie stać na to, by nie mieć polityki w niniejszym zakresie. Proces przygotowania Modelu jest w pewnym sensie także działaniem prewencyjnym, tak by nie dopuścić do rozwoju lub zmniejszyć zagrożenie problemami i trudnościami powiązanymi z migracjami. Kluczowe w tym zakresie jest przeciwdziałanie marginalizacji, izolacji i separacji migrantów, a także przeciwdziałanie radykalizacji postaw wobec migrantów.

Wdrażanie polityki miejskiej w zakresie migracji i integracji powinno także przynieść́ pozytywny skutek w postaci zmniejszenia lęku mieszkańców Gdańska wobec procesów migracyjnych, które dotychczas nie były szeroko znane i oswojone. Model porządkuje współpracę̨ rożnych podmiotów, tworzy procedury i wspiera instytucje miejskie w zakresie pracy z imigrantami. Działania na rzecz integracji imigrantów będą podnosiły spójność społeczną na poziomie mieszkańców miasta w ogóle, podnoszą̨ też jakość usług kierowanych do mieszkańców. Również̇ kluczowym elementem korzyści z wdrażania MII jest podniesienie jakości życia imigrantów przez działania integracyjne.

Cześć zadań zdefiniowanych w MII, szczególnie tych podstawowych z zakresu nauki języka, informacji i poradnictwa, w tym prawnego, doradztwa zawodowego, pośrednictwa i wsparcia w najmie mieszkań na rynku prywatnym, wsparcia dla osób w procedurze uzyskiwania statusu uchodźczego czy imigrantów zagrożonych bezdomnością̨ w skrajnym ubóstwie i wykluczeniu, została zapewniona przez miasto Gdańsk w drodze konkursu dla organizacji pozarządowych. Część z tych usług realizowana jest w wymiarze kilkuletniego kontraktu.

Zakres zadań w tym obszarze może ulegać rozszerzeniu, w zależności od potrzeb w tym zakresie oraz dostępnych środków finansowych. W wymiarze podstawowym i minimalnym zakontraktowanie niniejszych zadań zlecanych organizacjom pozarządowym powinno wynosić około 500 tys. złotych rocznie ze środków miejskich.

Niektóre zadania w MII będą realizowane bezpośrednio przez Urząd Miejski w Gdańsku (rożne wydziały) czy podległe jednostki. Niezbędne będzie zabezpieczenie na ten cel środków w ramach własnych budżetów. Wśród najważniejszych zadań MII realizowanych przez Urząd Miejski w Gdańsku i jednostki gminy miasta Gdańska należy wymienić:

• zarzadzanie MII – zespół wdrożeniowy, rada imigrantów
• zaangażowanie i liderowanie polityczne, budowania zaplecza sprzymierzeńców integracji i migracji
• współpraca z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami
• komunikacja społeczna – migranci – gdańszczanie
• zatrudnianie obcokrajowców, konkursy na stanowiska
• Punkt Obsługi Imigrantów w UMG, sieć pracowników przygotowanych do pracy z imigrantami
• walka z rasizmem i ksenofobią, procedury wsparcia, zawiadomienia
• pakiet tłumaczeniowy
• pakiet startowy dla nowych gdańszczan
• analiza możliwości głosowania imigrantów w części wyborów
• szkolenia i kursy dla pracowników – kompetencje międzykulturowe
• edukacja – przedszkola, szkoły, nauka języka, zajęcia, asystenci kulturowi
• dane, analizy, statystyki, badania
• promocja różnorodności poprzez sport
• kultura – wydarzenia artystyczne, festiwale
• przestrzeń dialogu międzyreligijnego
• rynek pracy, zatrudnienie, biznes
• wsparcie mieszkaniowe dla osób objętych międzynarodową i krajową ochroną
• interwencja kryzysowa
• bezpieczeństwo cudzoziemców
• pomoc i integracja społeczna
• plan antydyskryminacji i wzmacniania różnorodności.

Znaczna grupa zadań zdefiniowanych w MII nie wymaga odrębnego budżetu, a wdrożenia na poziomie rożnych instytucji czy organizacji, możliwa będzie dzięki wykorzystaniu istniejących zasobów ludzkich i materialnych w trochę inny niż dotychczas sposób. Spora grupa zadań zmusza do zaangażowania instytucji i organizacji niezwiązanych formalnie z Urzędem Miejskim w Gdańsku. Wykorzystanie zasobów ludzkich, materialnych czy finansowych tych podmiotów jest uzależnione przede wszystkim od woli współpracy i realizacji wspólnych projektów w ramach Zespołu ds. Wdrażania MII.

Ostatecznie do realizacji wielu zadań opisanych w modelu niezbędne będą̨ środki zewnętrzne pochodzące z rożnych źródeł. Ich pozyskiwanie leży w kompetencji wszystkich członków Zespołu ds. Wdrażania MII.

Przedsięwzięcia realizowane ze środków zewnętrznych będą wdrażane zarówno przez Urząd Miejski, podległe jednostki, jak i przede wszystkim przez organizacje pozarządowe i inne instytucje. W tym zakresie przewiduje się szerokie partnerstwa z udziałem miasta Gdańska.

Rada jest ciałem doradczym prezydenta miasta Gdańska w zakresie realizacji działań integracyjnych cudzoziemców w Gdańsku. Jest jednym z elementów wdrażania Modelu Integracji Imigrantów, zapewniając głos samym cudzoziemcom a także możliwość realizacji inicjatyw na rzecz integracji. W praktyce Rada spotyka się raz w miesiącu, podejmuje także dyżury dla mieszkańców.

Informacje z powołania Rady

https://www.gdansk.pl/migracje/12-imigrantow-bedzie-doradzac-prezydentowi-Gdanska-Kim-sa,a,61460

Informacje o działalności Rady wraz z protokołami z posiedzeń

https://bip.gdansk.pl/prezydent-miasta/gdanskie-rady/Rada-Imigrantow-i-Imigrantek,a,2747