– Pierwsza projekcja „Robotników” w reżyserii Andrzeja Chodakowskiego i Andrzeja Zajączkowskiego odbyła się na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku [obecnie Festiwal Filmowy w Gdyni – red.], w Domu Technika NOT. Tam zostały pokazane takie „brudne” materiały, chyba nie do końca zmontowane. Później toczyła się straszliwa wojna o dopuszczenie tego filmu na ekrany kin. Ostatecznie zapadła decyzja, która pozwoliła pokazywać go w Gdańsku, ale tylko i wyłącznie w tym mieście – wspomina Mirosław Morzyk, w tamtym okresie kierownik kina Leningrad.
Czasy, o których mówi Morzyk, to mniej więcej pierwszy kwartał 1981 roku. Szef Leningradu (późniejszego Neptuna, który też odszedł już w przeszłość) pamięta, że nie było łatwo uzyskać zgodę na dystrybucję filmu.
– Decyzje podejmowano zapewne na szczeblu Komitetu Wojewódzkiego PZPR [Polska Zjednoczona Partia Robotnicza], a więc Tadeusz Fiszbach musiał osobiście wziąć na siebie odpowiedzialność. To właśnie on pozwolił na pokazanie filmu, wychodząc z założenia, że idiotyzmem byłoby niedopuszczenie do kin czegoś, co ludzie w Gdańsku widzieli na własne oczy i czego mogli sami dotknąć. Musiał stoczyć wojnę z twardogłowymi w Komitecie Centralnym PZPR, z Kiszczakiem i Jaruzelskim na czele, żeby ten film mógł wejść na ekrany. Poza Gdańskiem, w całej Polsce ten film miał zakaz dystrybucji.
W Leningradzie można było też oglądać inne słynne produkcje, takie jak „Wolne miasto” i „Westerplatte” w reżyserii Stanisława Różewicza, „Orzeł” czy „Blaszany bębenek”.
– W latach 80. pełniłem obowiązki kierownika tego kina – wspomina Morzyk. – Pracowałem w dziale rozpowszechniania filmów, ale ponieważ ówczesny kierownik zachorował, dostałem polecenie, żeby siedzieć tam i pilnować tego, co temu filmowi dawało największą frekwencję – czyli zbiorówek z zakładów pracy. Ustawiłem sobie biurko, ludzie z zakładów pracy ustawiali się w olbrzymiej kolejce po bilety, a ja przyjmowałem zamówienia. To były czasy, kiedy wiele deficytowych artykułów można było kupić wyłącznie na kartki, tak więc często po projekcji wdzięczni widzowie podrzucali mi np. papierosy.
Film cieszył się ogromnym zainteresowaniem. – Wszyscy czuliśmy wtedy podobnie. Okres karnawału „Solidarności” był czasem olbrzymiego entuzjazmu, wręcz swego rodzaju zakochania. Kornel Makuszyński w „Szatanie z siódmej klasy” opisuje taki moment, gdy główny bohater maślanymi oczyma wpatrywał się w dziewczynę: „gdyby kopnęła w tej chwili krzesło, on by pomyślał, ach, jak ona pięknie kopie krzesło”. Prawie całe społeczeństwo wtedy każdą taką rzecz przyjmowało z olbrzymi entuzjazmem. Wtedy przez to kino mogło przejść nawet 200 tysięcy ludzi, żeby zobaczyć ten film – wspomina Morzyk.
70 lat od rozpoczęcia prac produkcyjnych przez Stocznię Gdańską, Europejskie Centrum Solidarności zaprasza do uczczenia pamięci o tym miejscu, a także o ludziach Solidarności. Dokument „Robotnicy ‘80” można obejrzeć w czwartek, 26 listopada 2015 r., podczas dwudniowego przeglądu Stocznia Movie. Po filmie odbędzie się spotkanie z autorem zdjęć do filmu, Jackiem Petryckim. Dzień później na dużym ekranie zostaną wyświetlone filmy dokumentalne Jana Łomnickiego i Wojciecha Solarza. Wstęp wolny na wszystkie wydarzenia.
Stocznia Movie
Europejskie Centrum Solidarności
Gdańsk, pl. Solidarności 1
Czwartek, 26 listopada, godz. 17
- prezentacja wyróżnionej jednominutówki studenckiej – projekt powstał we współpracy z Uniwersytetem Gdańskim / komentarz Krzysztof Kornacki;
- „Impresje stoczniowe” – prod. ECS, Anna Maria Mydlarska, Jacek Mydlarski, Piotr Tomaszkiewicz;
- „Robotnicy ‘80” – reż. Andrzej Chodakowski, Andrzej Zajączkowski, prod. WFD 1980, dokument – zremasterowana, autorska wersja dokumentu / wprowadzenie Anna Mydlarska;
- spotkanie z Jackiem Petryckim, współautorem zdjęć do filmu „Robotnicy '80”, prowadzi Anna Mydlarska.
Piątek, 27 listopada, godz. 17
- „Stocznia Gdańska 1945-1965” – reż. Jan Łomnicki, prod. WFD 1966, dokument;
- „Narodziny statku” – reż. Jan Łomnicki, prod. WFD 1961, dokument;
- „Molo” – reż. Wojciech Solarz, prod. KADR 1968, fabularny.
