Liczba cudzoziemców w Polsce szacowana jest na ponad milion osób. Szacowanie wynika z konieczności połączenia wielu danych i źródeł, w tym przede wszystkim danych Urzędu ds. Cudzoziemców o liczbie cudzoziemców z ważnymi dokumentami pobytowymi wydanymi w Polsce oraz danymi Ministerstwa Spraw Zagranicznych o wydanych wizach pobytowych poza Polską.
10 najliczniejszych obywatelstw. Dane: Urząd ds. Cudzoziemców
W lipcu 2017 roku w Polsce Urząd ds. Cudzoziemców odnotował już 303 822 cudzoziemców. Pokazuje to jak wzrastają migracje do Polski bowiem od 2015 roku przybyło prawie 120 tyś migrantów.
Źródło: https://migracje.gov.pl/statystyki/zakres/polska/typ/dokumenty/widok/wykresy/rok/2015/rok2/2017/
Jednocześnie Ministerstwo Spraw Zagranicznych publikuje, że polskie placówki konsularne w 2016 roku wydały 1,9 miliona wiz, a w 2015 roku, ponad 1,5 miliona wiz.
Z opublikowanego przez Eurostat raportu Residence permits for non-EU citizens, nt. zezwoleń na pobyt wydanych po raz pierwszy w Europie w 2015 r. wynika, że najwięcej zezwoleń wydała Wielka Brytania (633 tys.). Polska – trzeci rok z rzędu – zajmuje drugie miejsce w Europie pod względem liczby wydanych zezwoleń - 542 tys. (liczba uwzględnia również wizy długoterminowe), tj. ok. 21% wszystkich wydanych w Europie. Kolejne pozycje zajmują: Francja (227 tys.), Niemcy (195 tys.) i Hiszpania (193 tys.).
Na co dzień w Gdańsku żyje, mieszka i pracuje ponad 20 tysięcy cudzoziemców. W sumie w Gdańsku mieszkają osoby z 102 państw i wszystkich kontynentów. W Gdańsku żyją osoby mówiące w przynajmniej 75 językach.
W Gdańsku, jak i w całej Polsce, najwięcej cudzoziemców pochodzi z Ukrainy. Wiąże się to z konfliktem na Wschodniej Ukrainie oraz trudną sytuacją ekonomiczną kraju. Ukraińcy w Gdańsku (ok. 15 tyś osób) to imigranci przede wszystkim z powodów ekonomicznych – przyjeżdżają do Gdańska, gdyż tu znajdują pracę i nadzieję na wyższą jakość życia.
Na podstawie dostępnych danych na temat zameldowania – to jedyny wskaźnik, na jakim jesteśmy w stanie bazować, by oszacować liczbę cudzoziemców i cudzoziemek na poziomie miejskim – obcokrajowcy stanowią 0,8% populacji Gdańska (stan na 2016 rok). Wskaźnik ten wynosi 4,3% jeśli przyjmiemy, że cudzoziemców mieszka 20 tysięcy.
W Gdańsku w 2016 roku zameldowanych było 3 739 cudzoziemek i cudzoziemców. Najwięcej spośród nich zameldowanych jest na pobyt czasowy (2920 osób), 819 osoby zameldowane są na pobyt stały. W 2013 roku zameldowanych w Gdańsku było 2320 cudzoziemców, w 2014 roku – 2766 osób, w 2015 roku – 3323 osób a w 2016 roku - 3739 cudzoziemców.
Oprócz Ukraińców w Gdańsku mieszkają również Rosjanie, Niemcy, Białorusini, Szwedzi, Włosi, Anglicy, Chińczycy, Wietnamczycy. Gdańsk rozwija się również jako akademickie centrum – na pomorskich uczelniach studiuje blisko 2 tyś zagranicznych studentów, głównie ze Skandynawii, USA, Arabii Saudyjskiej, Indii i Pakistanu.
Źródło: 10 najliczniejszych obywatelstw. Dane: Wydział Spraw Obywatelskich Urząd Miejski w Gdańsku
W Gdańsku mieszka również kilkanaście rodzin uchodźczych (około 200): Czeczenów, Syryjczyków, Ormian i Ukraińców, Rwandyjczyków, którzy w wyniku wojny stracili domy i uzyskali w Polsce ochronę międzynarodową.
Korzyści można podzielić na dwie kategorie: ekonomiczne oraz kulturo-społeczne. Państwa i miasta rozwijają się dzięki migracjom – od USA, przez Niemcy, Norwegię czy Francję. Wszystkie kraje o najwyższej jakości życia na świecie, są miejscami intensywnych procesów migracyjnych. Polacy, którzy wyemigrowali np. do Wielkiej Brytanii budują dobrobyt Wysp, podobnie – Ukraińcy i inni imigranci wspierają rozwój Gdańska, pracując w sektorze budowlanym, opieki, usług, biznesie międzynarodowym i in. W Gdańsku płacą podatki, tutaj zakładają rodziny, konsumują i inwestują. Coraz więcej cudzoziemców zakłada w Gdańsku działalność gospodarczą, kilka tysięcy obcokrajowców z całego świata pracuje w międzynarodowych korporacjach. Miasta i regiony w Europie rywalizują w oparciu o talenty i kompetencje, jakie udaje im się przyciągnąć. Gromadzenie różnorodnych kompetencji w Gdańsku jest dla miasta szansą na lepszy rozwój, przyciąganie kapitału, lepsze rządzenie. Tylko studenci zagraniczni uczelni medycznych zostawiają w Gdańsku rocznie około 80 mln złotych. Szacujemy, że 20 tysięcy cudzoziemców mieszkających w Gdańsku wnosi w gospodarkę lokalną około 500 milionów złotych rocznie. Różnorodność kulturowo-językowa także stanowi o bogactwie miast i regionów, podwyższając również walor turystyczny miejsca.
Migracje wiążą się z wyzwaniami. Fakt, że migranci pochodzą z różnych krajów, kultur, wyznają inną religię i mówią w innym języku może stanowić powód do niezrozumienia, wykluczenia czy konfliktów. Najważniejszym wyzwaniem z perspektywy miasta jest sprawienie by imigranci byli samodzielni i samowystarczalni, dobrze doinformowani i zorientowani w lokalnych realiach, prawie, tradycjach. Imigranci wybrali Gdańsk za swoje miejsce do życia, chcą się tu czuć dobrze i u siebie, zrealizować swoje życiowe cele. Dostarczenie im takich możliwości jest najlepszą metodą na budowanie wspólnoty i przeciwdziałanie konfliktom na tle etnicznym czy wyznaniowym. Imigranci którzy dostają szansę stania się częścią wspólnoty, których nie dotyka dyskryminacja czy rasizm, nie występują przeciwko tej wspólnocie, ale wspólnie z Polakami dbają o jej rozwój. W integracji równie ważne, jak dawanie możliwości, jest wymaganie: oczekiwanie od imigrantów, że zrozumieją i uszanują lokalną kulturę, prawo i demokratyczne wartości. By móc zrealizować te cele, potrzebna jest komunikacja z imigrantami, co umożliwia m.in. Model Integracji Imigrantów. Na poziomie praktycznym wyzwań jest wiele, m.in: udział migrantów w rynku pracy na takich warunkach, by chronić prawa polskich pracowników, dostarczanie dzieciom w szkole lekcji polskiego, przeciwdziałanie atakom z nienawiści rasowej (której ofiarą padają m.in. studenci zagraniczni) czy budowani postaw obywatelskich u imigrantów.
Dość powszechnie migranci postrzegani są jako uchodźcy, a uchodźcy jako imigranci. W rzeczywistości te dwie grupy należy wyraźnie rozróżnić. To co łączy obie te grupy to sam proces migracji, natomiast to co różnicuje to skrajnie odmienne powody przemieszczania się a także inna sytuacja formalno-prawna. Imigranci to cała grupa osób, które przyjeżdżają do kraju innego niż ich kraj pochodzenia. Mamy tutaj przede wszystkim do czynienia z migracjami zarobkowymi (np. pracownicy międzynarodowych firm) czy migracjami edukacyjnymi (studenci zagraniczni na polskich uczelniach). Tymczasem uchodźcy to osoby, które z powodu uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu rasy, narodowości, religii, poglądów politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej zmuszone były opuścić kraj pochodzenia oraz osoby, które z powodu tych obaw nie mogą lub nie chcą korzystać z ochrony swojego kraju. W przypadku uchodźców nie można zatem mówić o swobodnej decyzji o migracji, bo zwykle jest ona podyktowana wojną lub prześladowaniami, osoby takie nie mogą liczyć także na wsparcie swojego kraju pochodzenia w nowym miejscu, stąd wymagają ochrony. Inne są także procedury formalno-prawne dla obu grup i inne sposoby rejestracji i legalizacji pobytu.
Prowadzenie polityki migracyjnej jest domeną administracji centralnej. Rejestracja i legalizacja pobytu cudzoziemców jest zadaniem administracji rządowej, natomiast integracja cudzoziemców odbywa się na poziomie samorządów lokalnych.
Za legalizację pobytu cudzoziemców w Gdańsku odpowiadają służby Wojewody Pomorskiego, w tym przypadku Pomorski Urząd Wojewódzki – Oddział ds. Cudzoziemców, organ terenowy administracji rządowej. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców nadzorowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji jest centralnym organem administracji rządowej właściwym do rozstrzygania w sprawach wjazdu, przejazdu, wyjazdu i pobytu cudzoziemców na terytorium RP, nadawania statusu uchodźcy, udzielania azylu, ochrony uzupełniającej, zgody na pobyt tolerowany oraz ochrony czasowej.
Natomiast organy administracji samorządowej (Urząd Miejski w Gdańsku) odpowiadają za procesy integracji cudzoziemców już przybyłych na terytorium RP (Gdańska), nie odpowiadają natomiast za legalizację pobytu tych cudzoziemców.
Co do zapraszania cudzoziemców to w zdecydowanej większości decydują się oni na przyjazd we własnym zakresie. Osoba fizyczna może zaprosić cudzoziemca z państwa trzeciego (spoza UE) na okres do roku czasu poprzez Pomorski Urząd Wojewódzki. Musi mu wtedy zapewnić zakwaterowanie i utrzymanie a na podstawie wystosowanego zaproszenia cudzoziemiec może otrzymać wizę uprawniająca do wjazdu na terytorium RP. Pracodawcy mogą również zaprosić pracowników z Ukrainy, Gruzji, Armenii, Rosji, Białorusi i Mołdawii na okres do sześciu miesięcy wystosowując Oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi w Powiatowym Urzędzie Pracy na podstawie którego cudzoziemiec stara się w Konsulacie o wizę wjazdową do Polski.
Z wielu powodów. Turystycznie, zarobkowo, w celach edukacyjnych, leczniczych, łączenia z rodziną, ze względów politycznych czy narodowościowych. Migracje występowały w całej historii ludności. W czasach przedkapitalistycznych ludzie migrowali najczęściej grupowo w poszukiwaniu terenów do osiedlenia się, lepszej ziemi, czy też uciekali przed prześladowaniami lub chcieli zdobyć panowanie nad innymi. Współczesne migracje rozpoczęły się migracjami ze wsi do miast, co wiązało się z procesami industrializacji, urbanizacji i transformacji demograficznej XIX wieku. Kolejnym etapem były migracje międzynarodowe. Współczesne migracje maja głównie charakter zarobkowy gdzie powodem opuszczenia kraju są względy ekonomiczne. Większość migracji odbywa się do miast i metropolii. Odpowiadając dlaczego ludzie migrują należy wziąć pod uwagę zarówno czynniki wypychające (wywołujące chęć opuszczenia danego miejsca) jak i przyciągające (skłaniające do przyjazdu do danego miejsca) ale i przeszkody (bariery polityczne, kulturowe, językowe, infrastrukturalne). Pamiętajmy, że nierzadko ciężko wskazać jeden motyw migracji, najczęściej motywacja ta jest złożona – na przykład łączenie pracy zarobkowej z tzw. poznaniem świata, łączenie pracy z nauką języka, edukacji z pracą, zdobycie doświadczenia pracy za granicą, etc.
Migracje na przestrzeni dziejów ludzkości miały różne oblicza, zawsze jednak łączyły się z niepewnością i trudnymi decyzjami. Najczęściej także oczekiwaniami poprawy sytuacji życiowej oraz wizją nowych szans na przyszłość.