PORTAL MIASTA GDAŃSKA

Przypomnienie van Obberghena

Przypomnienie van Obberghena
Jego nazwisko pojawia się niemal w każdym przewodniku i opracowaniu dotyczącym historycznych budowli miasta. Antoni van Obberghen był architektem, budowniczym i fortyfikatorem, który przez ostatnie ćwierćwiecze swego życia związany był z Gdańskiem.
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Wielka Zbrojownia, widok fasady od strony Targu Węglowego, rycina J.C. Schultza, 1857
Wielka Zbrojownia, widok fasady od strony Targu Węglowego, rycina J.C. Schultza, 1857
Zbiory BG PAN

Urodził się w 1543 roku w Mechelen we Flandrii. Jako młody budowniczy miał pracować przy budowie cytadeli w Antwerpii, później przez kilka lat (1577-1585) przebudowywał i fortyfikował zamek Kronborg. Dzięki niemu ten dość luźny zespół średniowiecznych jeszcze zabudowań, przekształcił się w reprezentacyjną rezydencję, a zarazem dobrze ufortyfikowaną twierdzę nad Sundem.

W 1586 roku przybył z rodziną do Gdańska. Był to czas, kiedy władze miasta rozważały modernizację i zasadniczą przebudowę fortyfikacji, by wzmocnić jego obronność. Nie wszystko jest jasne w historycznych przekazach, ale Obberghen miał uczestniczyć w pracach związanych z budową Fortu Carre w Wisłoujściu i realizacją inwestycji fortyfikacyjnych chroniących Stare Przedmieście.

W 1594 roku objął stanowisko pierwszego budowniczego miejskiego, co oznaczało, że ponosił odpowiedzialność za ówczesne miejskie inwestycje. Z jego działalnością związana jest przebudowa średniowiecznego Ratusza Głównego Miasta (w latach 1593-1598 i 1608-1611), a także wykonanie projektu i być może kierowanie budową Ratusza Staromiejskiego (1587-1595). W latach 1600-1609 miał być zaangażowany przy wznoszeniu Wielkiej Zbrojowni, największego obiektu budownictwa świeckiego, jaki powstał w okresie nowożytnym w Gdańsku. Współpracowali z nim przy tym obiekcie murarz miejski Jan Strakowski i rzeźbiarze – Wilhelm van der Meer, zwany Bartem Młodszym, i Abraham van den Block.

Prawdopodobnie większość budowli powstałych w ostatnim dziesięcioleciu XVI wieku i pierwszym XVII miała związek, na etapie projektu lub realizacji, z działalnością van Obberghena. Budowniczy nie stronił też od projektowania i kierowania budową mniejszych – jak powiedzielibyśmy dzisiaj – realizacji. Przypisuje mu się przygotowanie projektów takich obiektów, jak dom mieszczański przy Długim Pobrzeżu 13 (to w roku 1598), dom kupiecki lub cechowy ze smukłą wieżyczką przy ulicy Mariackiej 16 (1598-1599), czy dom parafialny kościoła św. Katarzyny, tzw. Dom Trzech Kaznodziei przy ulicy Katarzynki 1-3 (1599-1602).

Antoni van Obberghen zmarł w Gdańsku. 3 sierpnia 1611 roku pochowany został w kościele św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu.

 

Wykorzystano m.in.:

Jadwiga Habela, „Obberghen”, biogram w „Słowniku biograficznym Pomorza Nadwiślańskiego”;

„Fortyfikacje Gdańska”, pod red. Grzegorza Bukala, NCK, Gdańsk 2006.

 

Pierwodruk: „30 Dni” 6/2011